60 milyon insanın ölümüne yol açan II. Dünya Savaşı, sona erişinin 70. yılında bütün dünyada çeşitli etkinliklerle hatırlanıyor.
Ülkemizin bulunduğu bölgedeki vahim gelişmeler, bu dönemin Türkiye’de daha iyi incelenmesini gerekli kılmaktadır.
Dışişleri Bakanlığı Arşiv Otomasyon Projesi kapsamında, 2015
yılı sonuna kadar 25 milyon sayfa arşiv belgesinin dijital ortama
aktarılmasının hedeflendiği bilinmektedir. Bu bağlamda:
1- Türkiye’nin Boğazlar konusunu barışçı yöntemlerle çözüme
kavuşturması, tarihinin en önemli diplomatik başarılarından
biridir. Türkiye’nin diplomatik girişimleriyle başlayan müzakereler
sonucunda, 20 Temmuz 1936’da ülkemiz ile birlikte Avustralya,
Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyetler Birliği, Yugoslavya,
1938’de de İtalya, Montreux Boğazlar Sözleşmesi’ni imzalamıştır. Bu
sözleşmeyle Türkiye, Boğaz üzerindeki hâkimiyetini
sağlamıştır.
Dışişleri Bakanlığı’nın Arşiv Otomasyon Projesi kapsamında,
Montreux Boğazlar Sözleşmesi’nin imzalandığı süreçle ilgili arşiv
belgeleri yer alacak mıdır?
2- 4-6 Aralık 1943 tarihlerinde Mısır Kahire’de, Türkiye’nin II.
Dünya Savaşı’na katılmasına yönelik taleplerin görüşüldüğü, ABD
Başkanı Franklin Roosevelt, Birleşik Krallık Başbakanı Winston
Churchill ve Türkiye Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün katıldığı 2.
Kahire Konferansı yapılmıştır.
Bu konferansın sonunda Türkiye, bütün ısrarlara rağmen, İkinci
Dünya Savaşı cephelerinden uzak kalmayı başarmıştır. 2. Kahire
Konferansı’nda Türkiye’nin tutumunun ve müzakere sürecinin
ayrıntılarının bugün daha geniş çevrelerce bilinmesi önem
taşımaktadır. Bu çerçevede, Dışişleri Bakanlığı’nın Arşiv Otomasyon
Projesi kapsamında 2. Kahire Konferansı’yla ilgili belgeler
bulunacak mıdır?
3- Yukarıda, Cumhuriyet tarihinden iki önemli örneği verilen,
Türkiye Cumhuriyeti’nin ‘Yurtta barış dünyada barış’ ilkesini
yansıtan politikaları, Dışişleri Bakanlığı’nın Arşiv Otomasyon
Projesi kapsamında, ders çıkarılacak konular olarak Türk
milletinin, araştırmacıların ve siyasetçilerin kullanımına açılacak
mıdır?
Gülsün BİLGEHAN
CHP Ankara Milletvekili