SIK sık Avrupa'da ve Amerika'da dana etinin ucuz olduğu, fakat
Türkiye'de pahalı olduğu gündeme gelir.
Bunun sebepleri çoğunlukla aracılara ve pazarlama sistemine
bağlanır. Bu kısmen doğru olabilir. Ancak gerçek sebepler bundan
farklıdır.
Birinci sebep: Türkiye’de, özellikle İç ve Güneydoğu Anadolu’da
coğrafi sebeplerle yeterli yağış yoktur. Yağış az olunca buna bağlı
olarak çok sayıda olumsuzluk ortaya çıkar. (Bu bölgelerdeki yıllık
yağış ortalaması 400 mm civarındadır.) Yeterli ot veya saman olmaz
(kaba yem) veya fiyatı yüksek olur. Avrupa’nın, Amerika’nın pek çok
ülkesinde yıllık yağış 800 mm veya çok daha üzerindedir. Bu sebeple
ot bol ve ucuzdur. Hatta bedava bile olabilir. Genç dana 250 kg
ağırlığa kadar fazla masraf yapmadan gelişir.
İkinci sebep: Türkiye’de hayvan başına düşen mera yüzölçümü
yetersizdir. Mevcut olan meralar ise aşırı otlatma nedeniyle çok
zayıflamıştır ve mevcut olan meralarda yetişen bitkilerde besin
maddeleri analizi yapılmamıştır. Bu sebeple besi günü gelen
danalar, verimsiz meralar ve düşük ot kalitesi sebebiyle yeterli
ağırlıkta değildir. Zayıf hayvanlara büyük bedel ödenir. Ot veya
samanın fiyatı (kaba yem) et maliyetini Türkiye’de % 15-50 etkiler
ve yükseltir. Bu durum Avrupa ve Amerika’da % 5 altındadır.
Neticede yetersiz yağış ve verimsiz meralar önemli bir pahalılık
sebebidir.
DENGELİ YEM ÖNEMLİ
Üçüncü sebep: Türkiye’de dana besisi yapanların büyük kısmı bu
işi bilgisizce yapar. İyi yapanlar vardır, ancak bunlarda birinci
ve ikinci sebeplerden mutlaka etkilenir. Türkiye’de dana besisi
yapanlar dağınık, küçük ve teknolojik noksanlık içindedir. Bilgi
noksanlığı maliyeti % 100 artırabilir. Bu işletmelerin teknoloji ve
uygulama seviyelerinin yükseltilmesi büyük bir zaman, maliyet ve
sabır meselesidir. Bu noktada açıklayıcı bir örnek faydalı olur
sanırım. Besicilikte, hayvanların şişmanlatılmasında, dengeli yem
kavramı çok önemlidir. Bu dengenin sağlanması tamamen bilgili
çalışmaya dayanır. Göz kararı tahmini yem karışımları asla verimli
olmaz. Yem içindeki tek bir maddenin noksanlığı bütün yem değerini
ve gelişmeyi etkiler. (Mesela protein noksan ise diğer maddelerin
fazla olması bir işe yaramaz sadece gübre olur.) Elinizde 50 torba
çimento ve bir kova su olsa, sadece bir kova suyun yettiği kadar
beton yapabilirsiniz, fazla olan çimentolar bir işe yaramaz. Et
üretimi de böyledir. Et, yemde bulunan en az gıda maddesi oranında
oluşur. Bu sebeple et üreten hayvanların yediği yemin çok dengeli
yapılmış olması gerekir. Dengesiz bir yem, kaynak israfından başka
bir şey değildir.
Bu durumda ne yapılması gerekir?