“El adl-ü esas-ul mülk [devletin temeli adalettir]”
(Hz. Ömer).
Ulusalcılık derinden “moda” olmaya başladı ya, ulusalcılığı tarihle buluşturup sert sonuçlar çıkarma çabası da tekrar dirildi. Meselâ, “Keşke Osmanlılar Hıristiyan ve Yahudileri zorlayıp Müslüman yapsalardı, o zaman başımız bu denli derde girmezdi” şeklinde beyanlar var.
Ama Osmanlılar tabii ki böyle bir şey yapamazlardı. Öncelikle inançları, sonra da inançlarıyla bütünlenmiş vicdanları buna engeldi...
Kaldı ki, onlar “hüküm” icat etmiyor, Allah’ın verdiği hükümlerle âmel ediyorlardı...
Sanırım müsamahalarının kaynağı da, başarılarının sırrı da budur.