19 Haziran 1941 günkü gazetelerin manşetlerinde Türkiye Almanya
arasında imzalanan dostluk paktı vardı. Bir yıl sonra Başbakanlık
koltuğuna oturacak Dışişleri Bakanı Şükrü Saracoğlu ve 1933’te
Hitler’e başbakanlık yolunu açan eski Almanya Başbakanı, Ankara
Büyükelçisi Von Papen arasında imzalanan paktın birinci maddesi
şöyleydi:
“Türkiye Cumhuriyeti ve Alman Reich’i arazilerinin masuniyetine ve
tam yek amiyeti mülkiyesine mütekabilen riayet ve doğrudan doğruya
veya dolayısıyla yekdiğeri aleyhine müteveccih her türlü harekâttan
tevakki etmeyi taahhüd ederler.”
Yani özetle Haziran 1941 itibarıyla Yunanistan’ı, Bulgaristan’ı
işgal etmiş Edirne’ye dayanmış Türkiye’ye saldırmayacağını taahhüt
etmekteydi.
Bir gün sonra İsmet Paşa’nın mektubu Berlin’deki Büyükelçi Hüsrev
Gerede tarafından Hitler’e ulaştırıldı. Mektupta “İki ülke
karşılıklı itimad devresine girdi” diyen İnönü’ye, Hitler de benzer
dileklerle cevap vermişti.
Anlaşma için Londra’dan “İngiltere Türkiye’nin müşkül vaziyetini
müdriktir” açıklaması geldi. Savaşta Alman yanlısı yayınları
nedeniyle adı “Yunus Nazi”ye çıkmış Yunus Nadi, Cumhuriyet’in
manşetinden anlaşmayı tebrik etti:
“Realist bir siyasetin iki tarafa da şeref ve menfaat temin eden bu
tabii tezahürünü milletlerimizin memnuniyetle karşılayacakları
şüphesizdir.”
24 Haziran’da anlaşma Meclis’te oy birliğiyle kabul edildi.
Türkiye, Almanya ile Sovyetler arasında patlak veren savaşta da
tarafsız kalacağını açıkladı.
Aynı günlerde gazetelerde küçük bir haber daha yer almıştı. Millî
Şef İsmet
İnönü, Büyük Britanya Kralı 2. George’u doğum günü için telgrafla
tebrik etmiş, Kral George da bu nazik telgrafı cevapsız
bırakmamıştı.