Savaş haberlerinden bunalıp, kafamı dağıtmak için belgesel
kanalları arasında dolaşırken BBC Earth'de Yeraltı Dünyaları adlı
yapıma denk geldim. Ukrayna'nın Odessa kentindeki katakombları,
yani insan eliyle açılmış tünelleri anlatıyordu.
Odessa katakombları 1794'de kokina adı verilen kireçtaşını çıkarmak
için açılmaya başlanmış. Çıkarılan kokina taşları şehrin inşasında
kullanılmış. Yani Odessa, yer altından üstüne doğru inşa edilmiş.
Ünlü Potemkin merdivenleriyle birlikte Odessa'nın en önemli tarihi
ve kültürel mirası olan katakombların uzunluğu 2500 kilometreyi
buluyor. Kentin çeşitli yerlerinde 1000'den fazla girişi var.
1917 Ekim Devrimi'nden sonra kanun kaçakları bu ıssız ve karanlık
tünelleri saklanmak için kullanmış. 1941 yılında Almanya ve Romanya
işgaline Partizanlar 6 bin kişiyle bu tüneller sayesinde
direnmişler. (Duvarlarında hâlâ İkinci Dünya Savaşı'nın acılarını
yansıtan graffitiler duruyor) Hikayenin dramatik kısmına gelince:
Direnişçilerin Komutanı Pavel ve 13 arkadaşı aylarca bu tünellerde
kalmış. Sonunda akıllarını yitirip birbirlerini vurmuşlar.
İçlerinden sadece Aleksander Bruşçenko kurtulmuş. Evinin altındaki
tünellerde karısı onu 3 yıl daha...