Birinci medeniyet buhranı sırasında hem dışarıdan hem içeriden büyük bir saldırıyla karşı karşıya kaldı İslâm dünyası. Dışarıdan Haçlı ve Moğol sürüleri, Kaşgar’dan Buhara’ya, Semerkand’dan Bağdat’a kadar İslâm dünyasının merkez coğrafyasını cehenneme çevirdiler.
İçeridense, Şia militanları, biz Haçlılarla ve Moğollarla kıran kırana ölüm kalım savaşı verirken bizimle savaşmaktan, önümüze takoz olmaktan çekinmediler.
BİRİNCİ MEDENİYET KRİZİNİN AŞILMASI: GAZÂLÎ VE EHL-İ SÜNNET OMURGANIN İNŞASI
Sonuçta, İslâm medeniyetinin bütün kurucu ve koruyucu şehirleri yıkıldı!
Buhara kaç kez yerle bir oldu!
Taşkent, Herat, Hive, Nişabur, Kaşgar kaç kez öldü öldü dirildi!