Polonya'da hükumet yargıçları emekliye sevketti halk ayaklandı

Polonya hükümeti anayasaya rağmen 27 yüksek yargı üyesini emekli etmek isteyince halk yargı bağımsızlığının ortadan kaldırılmak istendiği gerekçesiyle sokaklara döküldü.
Polonya’da Cumhurbaşkanı ve hükümetle yüksek yargı arasında kriz patlak verdi. Polonya hükumeti anayasaya rağmen 27 yüksek yargı üyesini emekli etmek isteyince halk yargı bağımsızlığının ortadan kaldırılmak istendiği gerekçesiyle sokaklara döküldü. Yüksek Yargı Başkanı Malgorzata Gersdorf görev süresinin 2020 yılında dolacağını belirterek koltuğu bırakmadı.
Hükümet geçtiğimiz yıl parlamentodan geçirdiği ve iktidar partisinin adayı olarak seçilen Cumhurbaşkanı Andrzej Duda’nın da onayladığı yüksek yargıda değişikliğe giden yasa ile yüksek yargı üyelerini erken emekliye sevk etmek istedi. Söz konusu yasa ile yüksek yargı üyelerinin emeklilik yaşı 70’den 65’e çekildi. Geçtiğimiz Nisan ayında Resmi Gazete’de yayınlanan yasaya göre 65 yaşını dolduran yüksek yargı üyelerinin görevlerine devam etmek istemeleri halinde önümüzdeki 3 ay içerisinde devam etmek istediklerini beyan eden bir dilekçe ve sağlık raporuyla Cumhurbaşkanı’na başvurmaları şartı getirildi. Ancak söz konusu yargıçların göreve devam edip etmeyecekleri ise Cumhurbaşkanı’nın değerlendirmesine bırakıldı.

“Emekli olmadım, görevimin başındayım”
Yeni düzenlemeye göre yüksek yargı üyesi 73 hâkimin 27’si Cumhurbaşkanı’na başvurmamaları halinde emekliye sevk edilecek. Ancak yeni yasayla tanınan 3 aylık sürenin dolmasına 1 gün kala Cumhurbaşkanı, hükümet ve Yüksek Yargı Başkanı Malgorzata Gersdorf arasında kriz patlak verdi. Malgorzata Gersdorf anayasaya göre görev süresinin 2020 yılında dolacağını, bu sürenin kanunla kısaltılamayacağını belirterek koltuğunu bırakmayacağını açıkladı. Gersdorf, 4 Temmuz günü sabahı her zamanki gibi işinin başında olacağını söyledi. Hükümet kanadından yetkililer ise yaptıkları açıklamada yeni yasaya göre Gersdorf’un görev süresinin dolduğunu, çünkü öngörülen süre içerisinde Cumhurbaşkanı’na görevine devam etme talebiyle başvurmadığını belirtti. Yüksek yargı üyeleri ve hükümet yetkilileri arasında tartışma sürerken Cumhurbaşkanı Andrzej Duda konuyu görüşmek üzere dün Yüksek Yargı Başkanı Malgorzata Gersdorf’u davet etti. Gersdorf ile Duda görüşmesinin ardından açıklama yapan Cumhurbaşkanlığı Bakanı Pawel Mucha, Başkan Gersdorf’un emekliye ayrıldığını, onun yerine vekalet edecek ismin ise Başkan Yardımcısı Jerzy Iwulski olacağını belirtti. Ancak Başkan Gersdorf ise emekli olmadığını, bu sabah görevinin başında olacağını söyledi.

Halk sokaklara döküldü
Devlet organları arasındaki bu kriz devam ederken vatandaşlar da iktidar partisinin yargı bağımsızlığını ortadan kaldırmak ve yargıyı ele geçirmek istediği gerekçesiyle sokaklara döküldü. Önceki akşam başta Yüksek Yargı Binası önü olmak üzere Polonya’nın pek çok kentinde gösteriler düzenlendi. Yüksek Yargı Başkanı Malgorzata Gersdorf’un bu sabah işe geleceğini açıklamasının ardındansa yüzlerce protestocu Gersdorf’a destek amacıyla bu sabah bina önünde toplandı. Saat 8.00’de işe gelen Gersdorf alkışlar ve sloganlar eşliğinde binaya girdi. Yüksek Yargı Başkanı Gersdorf öğle saatlerinde ise Cumhurbaşkanı Andrzej Duda tarafından yerine atandığı belirtilen Yardımcısı Jerzy Iwulski ile birlikte basın toplantısı düzenledi. Başkan Gersdorf anayasa gereği 2020 yılına kadar görevinin başında olduğunu, bu sürenin hiçbir yasayla kısaltılamayacağını bir kez daha belirttiği basın toplantısında Yardımcısı Jerzy Iwulski ise geçtiğimiz hafta Yargıçlar Kurulu kararıyla da teyit ettikleri üzere Yüksek Yargı Başkanı’nın Malgorzata Gersdorf olduğunu söyledi. Iwulski, Cumhurbaşkanı’nın kendisine Yüksek Yargı Başkanı Gersdorf’un emekli olduğunu söylediğini ve kendisini ise yeni başkanın bulunmadığı süre için vekâleten atadığını belirtti ve ekledi: “Başkan Hanım halen Yüksek Yargı’nın Birinci Başkanıdır.”
Yüksek Yargı Başkanı ve Yardımcısının açıklamalarının ardından ülkede gözler Cumhurbaşkanı ve hükümet yetkililerine çevrildi.

Avrupa Komisyonu işlem başlatmıştı
Avrupa Komisyonu da geçtiğimiz hafta yüksek yargı üyelerinin 3’te 1’nin emekliye sevk edilmesini öngören yasa öncesi Birlik değerlerinden doğan sorumluluklarını çiğnediği gerekçesiyle Polonya hakkında işlem başlatmıştı. Komisyon, Polonya’ya gönderdiği yazıda söz konusu durumun Avrupa Birliği Anlaşması 19. maddesinin de ihlali anlamına geldiğini ifade etmişti. Cevap için 1 ay süresi olan Polonya’nın gereken adımları atmaması durumunda Avrupa Komisyonu, Polonya’yı Avrupa Adalet Divanı’na şikayet edebilir.