Ruzi Nazar, CIA ve Türkistan

98 yıllık hayatı sırlarla dolu olan Özbek asıllı “CIA” ajanı Ruzi Nazar Side'de vefat etmiş ve yeri açıklanmayan bir mezarlıkta defnedilmiş. Ağabeyi ve babası Stalin döneminde katledilen Ruzi Nazar II. Dünya Savaşı'nda Rus ordusundan firar etti. Almanlar, esir aldıkları Türklerden bir “Türkistan Lejyonu” teşkil etmişti. “Stalin rejimi”ne duyduğu nefret Ruzi Nazar'ı bu lejyona sürükledi. Pek çok soydaşı gibi Almanların kazanması halinde Türkistan'ın esaretten kurtulacağına inandı. Almanlar savaşı kaybetti ve Ruzi Nazar aynı sebeplerden ötürü bu kez CIA'ye katıldı. 

“Soğuk Savaş” döneminde Ruzi Nazar Rus ve Çin esareti altındaki Türk halklarını dünya gündemine taşımaya çalıştı. Avrupa'daki Türk diasporasından Türkiye'ye kadar pek çok ülkede anti-komünist faaliyetlerin desteklenmesinde rol oynadı. Kimine göre “Türkistanlıların CIA'deki adamı”ydı, ABD'nin imkanlarını Türkistanın bağımsızlığı için kullanan bir vatanseverdi. Kimine göre ise komünizme karşı verilen 'örtülü savaş”ta rol oynayan muhteris casuslardan biriydi.

Ruzi Nazar 1940'ların başlarında ayrıldığı Özbekistan'a 1990'ların başlarında gidebildi. Ne ki Özbekistan'ın bağımsızlığını kazanmasında CIA'in payı yoktu. Moskova bir anda “Soğuk Savaş” oyunundan çekilmişti. Oysa CIA analistlerine göre daha uzun süre ayakta kalacak kadar güçlüydü. Bu yüzden Sovyetler'in dağılması herkes için, en fazla da Sovyet yurttaşları için süpriz oldu. Soğuk Savaş'ta zaferi sözde ABD kazanmıştı ama bunun için tek mermi bile atmamıştı. ABD, maçın yarısında ringi terkeden amansız rakibinin ardından şampiyon ilan edilen bir boksör gibiydi.