Trump’ın ‘Filistin Plânı’na ne oldu?

Trump “Yüzyılın Anlaşması” olarak yaldızladığı “Ortadoğu Barış Planı”nın detaylarını açıklamayı İsrail’deki 9 Nisan seçimlerinden sonrasına ertelemişti. Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner ile “Uluslararası Müzakereler Özel Temsilcisi” Jason Greenblatt tarafından yürütülen plânın içinde neler olduğuysa hâlâ bilinmiyor. Filistin yönetimiyse Trump’ın Netanyahu yanlısı politikaları nedeniyle Kushner ve Greenblatt ile temaslarını koparmış bulunuyor.

Plânın en önemli aktörlerinden biriyse, Kushner ile çok yakın ilişkisi olan Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman idi. Trump yönetimi Planın Filistin tarafına dayatılması konusunda Prens Selman’a güveniyordu. Ancak gelişmelerden rahatsız olan Kral Selman’ın “Filistin dosyası”nı Prensden aldığına dair söylentiler plânın bu ayağını şimdilik sakatlamış gibi görünüyor.

“Filistin Meselesi”nin öteden beri tarafı olan Ürdün Kralı Abdullah’ın ise Trump’ın plânının detayları konusunda doğru dürüst bilgisi olmadığı anlaşılıyor. Kral Abdullah geçen Mart ayında Washington’da önce ABD Dış İşleri Bakanı Mike Pompeo, Jared Kushner ve Jason Greenblatt ile, ardından da ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence ve Savunma Bakanı Patrick Shanahan ile görüşmüştü. Senato Dış İşleri Komitesi üyeleriyle de bir araya gelen Kral Abdullah’ın bütün bu görüşmelerden karamsar olarak ayrıldığı söyleniyordu.

Kral Abdullah’ın Washington temasları sırasında Filistin planıyla ilgili neler konuşulduğuysa yeni yeni ortaya çıkmaya başladı. Amerikan, İsrail ve Arap medyalarında yer alan bilgilere göre Kral Abdullah, ABD Dış İşleri Komitesi üyelerine plânın en önemli kısmı olan İsrail ve Filistinliler arasındaki toprak paylaşımı hakkında bilgilendirilmediğinden şikâyet etmiş. Kral Abdullah, plânın ekonomik odaklı olduğu, siyasî çözümün ise karanlıkta kaldığını da ifade etmiş.

Jared Kushner de Arap liderlerle plânın sadece ekonomik boyutuyla ilgili konuşmuş. Kushner plânın siyasi çerçevesi konusunda çok ketum davranmış. Yani Arap liderler Kudüs’ün statüsü, toprak paylaşımı ve iki devletli çözüm başlıklarında karanlıkta bırakılmışlar. Netanyahu ise plânın içeriği konusunda avantajlı durumda. Kushner ve Greenblatt başta olmak üzere Trump’ın barış heyetini teşkil eden isimler Netanyahu ile öteden beri yakın ilişkisi olan isimler.

Demek ki Trump yönetimi siyasi çözümü içermeyen “ekonomik” bir plânın Filistinliler için yeterli olacağını düşünüyor. Uzun yıllardır ABD’de “Ortadoğu Marshall Plânı” başlıklı bir proje pişiriliyordu. Ortadoğu rejimleriyle şaibeli ilişkileriyle bilinen Amerikalı bazı milyarder iş adamlarının destek verdiği projenin elden geçirilerek Trump yönetimine de dikte edildiği anlaşılıyor.