İran, ah İran!
İran onlarca İslam ülkesinden biri değil, aynı zamanda D8 ülkesi. Kendi içinde hemen hemen sınır komşularının hepsi ile iç içe geçmiş bir yapısı var.
Mesela Türkiye’den sonra en büyük Türkî devlet İran’dır. Mesela Huzistan çok büyük ölçüde Arab’tır. O bölgedeki Arapların nüfusu körfezdeki emirliklerdeki Araplardan daha fazladır. Ayrıca eyaletlerden biri büyük ölçüde Kürtlerden oluşur. Belücistan üzerinden Afganistan ve Pakistanla bağı var. Kuzeyde Türkmenler var, doğusunda Peştunlar. Ve bunların İran içinde akrabalıkları var. Ve tabi İran’da Yahudi, Ermeni, Mecusi, Ezdi gibi İslam dışı topluluklarda var.
Ülke halkının çoğunluğu dini anlamda Şiilerden oluşsa da çok büyük bir seküler nüfus var. Devrim öncesi Şia kültürel ve geleneksel bir aidiyeti ifade ettiği halde bugün ideolojik, politik bir güç ve otorite anlamına geliyor.