Kum fe enzir!
“Ey örtüsüne bürünen! Kalk ve uyar! Ve Rabbini yücelt ve elbiseli temiz tut.” (Müdessir: 2)Elbette her şeyin bir sebebi vardır ve o sebebin bir sonucu olduğu gibi o sonuç da bir başka şeyin sebebi olur. Bu sebeb-sonuç ilişkisine batılılar Determinizm diyor.
Aslında bir oluşun tek bir sebebi de yoktur. Esbab “sebebler” anlamına gelir. Aslında esbab, olaya giydirilen elbiselerden başka bir şey değildir. Görünen sebeblerin yanında bir de görünmeyen sebebler vardır. Ve insan bu sebebleri takdir konusunda bazan aciz kalır. Hatta bize hayır gibi gelen şeyde şer, şer gibi gelen şeyde Allah hayır murat etmiş olabilir.
Mesela AK Parti’nin İstanbul’da seçimi kaybetmesinin somut gerçeklere dayalı sebebleri vardır ve bu sebeblerin sorumluları bu sonuçtan sorumludurlar. Ancak tek gerçek bu değildir.