Kuruluş belgesi

Anayasa hukuki bir belge olmaktan ziyade siyasi bir belgedir. Batıda "kuruluş belgesi" demelerinin sebebi de budur.
Devletin, hukukun, siyasetin temel kurumlarının kurucu bir irade tarafından tespit edilmesi sonucunda ortaya çıkar.
Sağlıklı olanı o ülkede yaşayan kesimlerin oturup konuşup tartışıp bir orta yolda buluşmasıyla olur.
Bu buluşma uzun harp yıllarından sonra olur.
İşgalden sonra olur.
Zaferden sonra olur.
İç harpten sonra olur.
Düşe kalka giderken, "Bu anayasa bize ayak bağı oluyor. Bu anayasa ile bu ülkede düzen kurma imkânı kalmadı. Günün şartlarına uygun yeni bir anlaşma yapalım" diyerek olur ama örneği yok.
Bunun için taraflar lazım:
Taraflar toplanacaklar ve diyecekler ki;
Biz aşağıdaki şartlarda mutabık kaldık mutabakat metnini kayda geçiyoruz.
İşe bu tarafından bakınca, darbe anayasalarına mutabakat metni denmez.
İşgal sonrası dayatılan anayasalara mutabakat metni denmez.
960'tan sonra kiminle kim mutabık kalarak 60 anayasasını hazırlamış oluyor.
82'de nasıl oluyor?
Daha geri gidince 924 Anayasası'nın tarafları kim?

.....

Canım ne gerek var şu tarafa bu tarafa.. Biz imkân bulursak bu işi bilenlere bir anayasa yazdırırız, gelen gelir gelmeyenin canı sağolsun deyince olur mu?
24, 60, 82 anayasalarından farkı ne olur?
Tarafların bir kişi ile temsil edilmesiyle 300 kişi tarafından temsil edilmesi arasında teknik olarak ne fark var?.

......

Mesela yarın bir gün Suriye'de yeni bir yapı kurulduğu zaman oturup hukukçulara anayasa yazdıracaklar?
Orada adı tam konulmasa da bu işin tarafları belli.. Şu gruplar katılacak, falan ülkenin himayesinde falanca gruba da yer verilecek.. Dikkat ederseniz tartışma hep o grupların gıyabında yapılıyor. Mutabakat da onların gıyabında.. O zaman Suriye'de kurucu irade kim olmuş oluyor. Nihai kararı orada yaşayacak olanlar veremiyor. Gıyablarında mutabık kalınıyor. Metin, grupların arzuları da dikkate alınarak dışarıda onaylanıyor. Azınlığın tahakkümüne izin verildiği, göz yumulduğu hâller olabiliyor. Saddam dönemi Irakta olduğu gibi, baba ve oğul Esat'lar döneminde Suriye'de olduğu gibi..
Suriye yandı yıkıldı.. Yeniden kurulacak. Anayasası olacak.
Anayasaya sadakat yemini edenler aslında neye yemin etmiş olacak?
O ülkede normal düzene geçildikten sonra taraflar aralarında, sen millîsin, sen değilsin, sen sadıksın, sen hainsin diyerek tartıştıkları zaman ne demiş olacaklar?
Bu işlerin teorisi ile pratiği arasında uçurum var.