Moro’da özerklik referandumu

Uzun süreden beri pek gündemde olmayan Bangsamoro meselesi 21 Ocak Pazartesi günü gerçekleştirilecek özerklik referandumuyla ilişkili olarak bugünlerde yine gündem konusu oldu. Referandum ile ilgili tahminlerde bulunanlar yüzde seksen oranında bir olumlu oy çıkması ihtimalinin bulunduğunu söylüyorlar. Hem anlaşma için hazırlanmış olan Bangsamoro Organik Yasası (BOL) içeriğinin bölgede uzun yıllardan beri hak mücadelesi veren Müslüman halkın olumlu baktığı bir nitelikte olması hem de halkın artık savaş sürecinin bitmesini, barış sürecinin gelmesini istemesi sebebiyle kabul edilmesi ihtimali yüksek görülüyor. 

Filipinler’in güneyinde bulunan ve Müslümanların yoğun olarak yaşadığı Moro, Mindanao ve bunlara bağlı bazı adalarda 1970’ten bu yana Müslümanlar tarafından bağımsızlık mücadelesi verilmektedir. Müslümanların bağımsızlık mücadelesini koordine etmek üzere ilk ortaya çıkan hareket 1972’de kurulan Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MNLF)’dir. Bu cephenin kurucusu Nur Misvari’dir. Hareketin kuruluşunda Misvari’den sonra gelen ve Kahire’de İslâmi ilimler öğrenimi görmüş olan Selâmet Haşim ise 1977’de bu hareketten ayrılarak Moro İslâmi Kurtuluş Cephesi adında bir başka örgüt kurdu. Bu ayrılma olayında MNLF’nin 1976’da Filipinler hükümetiyle Libya’nın Trablus kentinde bir ateşkes anlaşması imzalamasının da önemli etkisi oldu.

Trablus’ta gerçekleştirilen ateşkes 1980’de bozuldu ve silahlı mücadele tekrar başladı. MNLF Ekim 1992’de Filipinler hükümetiyle yeniden ateşkese gitti. 16 Nisan 1993’te de Endonezya’da “barış” görüşmeleri başlatıldı. 7 Kasım 1993’te bir ateşkes anlaşması ve bir de İlkeler Anlaşması imzalandı.

Sonuçta üç yıldan fazla süren görüşmelerden sonra Moro ve Mindanao adalarının bulunduğu Güney Filipinler’e MNLF öncülüğünde özerklik verilmesi üzere bir anlaşma imzalanması konusunda ittifak sağlandı. Bu konuda hazırlanan ilk barış anlaşması taslağı da 23 Haziran 1996’da Güney Filipinler’in Davao kentinde parafe edildi. 2 Eylül 1996 tarihinde de bu anlaşma Endonezya’nın başkenti Jakarta’da taraflarca imzalanarak resmen uygulamaya geçirildi.

Ancak anlaşma Moro’daki tüm direniş gruplarının üzerinde ittifak ettiği bir anlaşma olmadığından uygulama aşamasında sıkıntılar yaşandı. Bununla birlikte MILF de 17 Temmuz 1997 tarihinde Filipinler hükümetiyle bir ateşkes anlaşması imzaladı. Bu anlaşmaya göre Filipinler hükümeti MILF’nin gerilla kamplarına yönelik saldırılarını durduracak, MILF de silahlı eylemlerine ara verecekti.