Lozan’ı ne yapmalı?

Cumhurbaşkanı’nın Yunanistan ziyaretinde Lozan’ın güncellenebileceğini dile getirmesi üzerine deneyimli diplomat ve siyasetçi Onur Öymen’in bu konudaki görüşlerini sordum. Öymen, “Yunanistan ile aramızdaki meseleler Lozan Antlaşması’nın eksiklerinden değil, Yunanistan’ın antlaşma hükümlerini ihlal etmesinden kaynaklanıyor” dedikten sonra sorunları şöyle sıraladı:
- Lozan’ın en önemli hükümlerinden biri adaların silahsızlandırılmasıdır. Oysa, Yunanistan birçok adaya askeri kuvvet konuşlandırmıştır.
- Antlaşmanın 16. maddesi herhangi bir ülkenin egemenliğine açıkça bırakılmamış olan adaların ve adacıkların geleceğinin ilgili ülkeler arasında görüşmelerle belirlenmesini öngörüyor. Oysa, Yunanistan kendisine bırakılmamış olan ve Türk kıyılarına yakın 18 adayı veya adacığı son yıllarda işgal etti ve orada tesisler kurdu. Maalesef, Türkiye bu fiili duruma gerekli tepkiyi göstermedi. Oysa Türkiye Kardak krizinde etkili bir diplomasi uygulayarak Yunanistan’ın yapmak istediği emrivakiye izin vermemişti.

*** Yunanistan ile önemli ihtilaflarımızdan biri Ege’deki kıta sahanlığıdır.
- Yunanistan 6 millik karasularının üzerinde 10 millik hava sahasına sahip olduğunu iddia ediyor. Bu yalnız Lozan’a değil, bütün uluslararası anlaşmalara ve uygulamalara aykırıdır. Buna da değinilmediği anlaşılıyor.
- Batı Trakya’daki Türklerin Lozan’dan kaynaklanan hakları büyük ölçüde ihlal ediliyor. Lozan Antlaşması’nın 37-44. maddeleri İstanbul’daki Rum azınlığının haklarını düzenliyor. 45. madde ise aynı hakların Batı Trakya’daki Türklere tanınacağından bahsediyor. Oysa, Batı Trakya’daki Türkler başta eğitim olmak üzere pek çok alanda engellemelerle karşılaşıyor. Türkiye’de eğitim gören öğretm...