Dolar bozdurmak başkasına yaramasın

Dolar tüm dünyada olduğu gibi Türk Lirası karşısında da yükseldi. Bizim kendimize özgü sebeplerimizin olduğu da bir gerçek. İki sınırımızda da savaş var.

Doların yükselişini hükümete karşı bir hareket olduğunu düşünenler “dolarını bozdur” kampanyası başlattı. İyi niyetli bir girişim. Ama öncelikle sormamız lazım; “Şimdi bozdurulan dolarlar zamanında neden alındı” diye. Niyetim kimseyi kışkırtmak değil. Anlatacağım şey biraz dolambaçlı. O yüzden lütfen dikkatli okuyun.

Öncelikle 2001 krizi niye çıkmıştı? Tabii ki bir sürü sebebi vardı. Ama temelinde doların sabit kurda olmasıydı. Türkiye’den kaçmak isteyen yabancı yatırımcılar ve uyanık yerliler, sabit kurdan milyarlarca dolar aldı. Sonunda ülke dibe vurdu. Toparlamak yıllar aldı. 

Toparlama çalışmalarından en önemlisi ise doların esnek kura geçmesiydi. Yani değeri piyasada belirleniyordu. Diyelim ki borsadan veya hazine bonosundan kar eden yabancı herşeyini satıp çıkmak istiyor. Sabit kur olsa, müthiş bir kârla parasını götürür. Ama esnek kurda aldığı her dolar ile kendini zarara uğratır hale geldi. Giden yine gitti ama, kârının hayal ettiğinden çok azını alarak. 

Piyasayı takip edenler iyi bilirler ki, çıkmak isteyen yabancılar doların düşmesini beklerler ve düştüğü anda harekete geçerler. Yatırımlarını Türk Lirasından dolara çevirip kaçarlar.

Hal böyle iken Merkez Bankası’nın hareketleri de çok önemlidir. Merkez Bankası zaman zaman dolar satarak piyasaya müdahale eder. Ama öyle bir zaman bekler ki, bir yandan kaçmak isteyenleri sıkıştırır, diğer yandan ekonomik dengeleri gözetir. Yani yabancılar piyasayı silkelemeye çalışır, Merkez Bankası da kaçmaya çalışan yabancıları.

İyi niyetli bir şekilde, ama biraz da tez canlılıktan “dolarını bozdur” kampanyaları yapanların öncelikle düşünmesi gereken “Acaba kısa vadede doların düşmesi, yatırımlarını çekmek isteyen yabancıların ekmeğine yağ sürer mi?” olmalıdır. Merkez Bankası bile böylesi bir müdahaleye girmemişken iyi düşünmek gerekli.