Star Wars VIII ticaret savaşları

Yok, yok. Gerçek film ile ilgisi yok. O daha 2017’de vizyonu girecek. Ama bugün yaşadıklarımız sanki bu film serisinde anlatılıyor gibi. Bilirsiniz o filmlerde bir de ticaret federasyonu vardır. Hangi altı çok çizilmez ama “ticaret federasyonu” olmayacak iş değil zaten. Bugün dünyada yaşanan sıkıntı temelinde de bu.

Amerika, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından tüm dünyada serbest ticareti savundu. Avrupa, daha sosyal uygulamalarla onu takip etti. Önceleri askeri birliktelikler olarak başlayan yakınlaşmalar ticaret federasyonlarına dönüştü. Amerika’nın isteği belliydi. Bütün ticari sınırlar kaldırılsın ki böylece üstün Amerikan şirketleri tüm dünyaya mal satabilsin. Bu uğurda işgal ettiği Japonya’ya ordu kurma yasağı bile getirdi. Almanya ise federasyon şeklinde düzenlendi, yurt dışı askeri faliyetlerde bulunması kısıtlandı. Hepsi, askeri bakımdan güçsüz, ama ticari bakımdan ortak olunabilecek ülkeler haline getirildi.

Soğuk savaş dönemi, bu kararları geçersiz kıldı. Çünkü 1990’lere uzanan dönemde, Varşova Paktı’na karşı ticaretin yanında askeri güce de ihtiyaç vardı. Öyle böyle yuvarlanarak ve bizim gibi ülkeler çokça acı çekerek bugünlere geldik.

Amerika’nın kuzey ve güney iki komşusu, Kanada ve Meksika ile NAFTA ticaret anlaşması var. Belli ki bu anlaşmalarda hakim güç Amerika. Şimdi Trump bunu bozmak istediğinden bahsediyor. Bunun dışında, arka bahçesi olarak gördüğü Güney Amerika ile de isimleri ancak harflerle kodlanarak anılabilen bir sürü anlaşması var. Brezilya en büyük pazarlarından biri.

Bu ülkeler sınırlarını Amerikan mallarına açarken, ona Amerika’da üretilmesi sıkıntılı ve emek yoğun ürünleri satıyorlar. Bu dengesi bozuk ticaret de, fakir ülkelerden zengin ülkeye giden yasal-yasadışı göçlerle dengeleniyor. Bu sayede hiç bir Amerikalı portakal toplamak zorunda kalmıyor.

Şimdi Trump bu dengeyi bozmaktan bahsediyor. Meksika sınırına duvar çekince zannediyor mu ki, kendi malları serbestçe karşıya geçebilecek. Bunun elbet bir bedeli olacak. Belki Meksika’da üretilen mallar Amerika’ya daha pahalı gümrük vergileri ile girecek ve bu yüzden içerideki işsiz Amerikan vatandaşları üretime katılacak. Ama bunun bedeli, Amerikan halkının bir çok şeyi daha pahalı alması olacak.

Obama yönetimi Avrupa Birliği ile serbest ticaret anlaşması yapmaya çalışıyordu. Şimdi o da tehlikede. Trump Avrupa kapısını da kapayabilir.