Kaybederse murdar, kazanırsa helâl!

Binali Yıldırım siyasî kültürümüze "murdar" kelimesini kattı. Bir başka siyasî lider de "kanka"yı katmıştı.

"Kanka"nın kullanışı pek eski değil; 10-15 yıllık bir mazisi var. Peki, nereden geliyor kanka? Bana sorduklarında, R. T. Erdoğan'ın söylediği gibi, "Kan kardeşin kısaltılmışı." demiştim. Değilmiş. Ama muhakkak kan ka-rdeşliğiyle bir bağı vardır. Kolay benimsenmesi bundan olsa gerek. "Kan kardeş"i akla getiren bir kelime. 

Çingenecede "konka" diye bir kelime varmış. "Yakın arkadaş, yoldaş" manalarına geliyormuş. Hulki Artunç'un Büyük Argo Sözlüğü'nde madde olarak var.  Sevan Nişanyan'ın Sözlerin Soyağacı- Çağdaş Türkçe'nin Etimolojik Sözlüğü'nde de Çingeneceden geldiği belirtilerek aynı anlam verilmiş. (Nişanyan'ın etimoloji sözlüğü, önemli bir boşluğu doldurmakla beraber, eski Türkçe'nin kaynaklarına pek girmediği/giremediği için, birçok kelimenin açıklaması eksik kalmıştır.)

Hulki Artunç, "konka"yı argo olarak göstermekle beraber, argo değil "jargon" olarak düşünmek gerekir. "Jargon"u  "Edebiyatımızda Terimler" kitabımda açıkladım. (Boğaziçi Yayınları) "Jargon: Konuşanlardan başka kimsenin anlamaması için kelimelerin bozulmuş şek­linden oluşturulan ve bir zümreye ait olan özel dile denir." "Jargon"un "argo"dan neden farklı olduğunu da izah ediyorum. Uzatmayacağım.

Bir Çingenece'den bahsedemeyiz. ("Çingene" kelimesi menfi anlamlarda da kullanıldığı için "Roman" adlandırması yerleştirilmek isteniyor. Bu da kafa karıştırıyor. Bırakın aslı gibi kalsın. Biz Hintliler'den aldığımız için culuğa "hindi" de diyoruz. (Hindî: Hint'e ait).  İngilizler de bizden onlara gittiği için "turkey=hindi" diyorlar! Ne olacak! Neye göre, nasıl kullandığına bağlı.)

Birçok dinî terim gibi halk dilinde "mundar, mındar" olarak kullanılan "murdar" da Farsça'dan Türkçemize girmiştir. Besmelesiz kesilen hayvana denir. (Maide suresinin üçüncü ayeti.) Dini ifadeden hareketle iğrenç, kirli, pis görülen şeyler de "murdar/mundar" olarak adlandırılır.