Turan Ordusu / İslâm Ordusu
Azerbaycan'da 101 yıl önce 28 Mayıs 1918'de, Mehmet Emin Resulzade (Bakü 1884-Ankara 1955) önderliğinde, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'ni ilan etti. Ne yazık ki, diğer Türk cumhuriyetleri gibi, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin yaşamasına Rus Bolşevikler izin vermedi...
Lenin'in askerleri saldırıya başlayınca Nuri Paşa komutasında, Kafkas İslâm Ordusu imdada yetişti. Ancak, Mondros Mütarekesi'nden sonra geri çekilmek zorunda kaldı. Kızıl Ordu karşısında fazla direnç gösterilemedi. 23 aylık cumhuriyet safhası 1920'de, 1990'lı yıllara gelene kadar kapandı. Kısa süren istiklal süresinde büyük işler de yapıldı. Millî ordu kuruldu, anayasanın hazırlandı, resmî dil Türkçeydi ve millî bayrağı vardı. Bu zorlu günlerde Avrupa'ya okumaları için 100 öğrenci gönderildi.
(20. Yüzyılın son çeyreğinde komünizm çökmeye başladığında, Sovyet ülkeleri bir bir ayrılırken, Ruslar, Azerbaycan Türklerinin bağımsızlığına hiçbir surette izin vermek istemediler. 19-20 Ocak 1990'da halka saldırdılar, büyük katliam yaptılar. Sonunda, Azerbaycan Türkleri 30 Ağustos 1991'de, bağımsızlıklarını ilân ettiler ama bu defa Ruslar ve Batı ülkeleri Ermeni militanları üzerlerine gönderdiler. Azerbaycan'ın yüzde 20 toprağı hâlâ işgal altındadır.)
