Sizin başınız bağlı değil mi yoksa?

Kökses Teorisinden giderek her ünlü sesten sonra “ğ” sesinin bulunduğunu düşünmek, bu yolla giderek “baş” kelimesini “b-a(ğ)-ş” şeklinde okumak bizi çocukluğumuzun o eğlenceli kuşdili konuşmasına taşıyacak gibi gelebilir. Veya bazılarımıza Güneş Dil Teorisini hatırlatabilir fakat iki teori arasında ciddi farklılıklar olduğunu belirtip “baş” kelimesinin bağ’dan nasıl geldiğini ortaya koyalım: Vücudun baş ile bağlı (irtibatlı, rabıtalı) olduğu bilgisini hatırımızda tutarak bağlamak fiiline işteşlik, karşılıklılık “ş”sinin geldiğini; çünkü başın vücuda bağlandığı için baş olduğunu düşünebiliriz. Tabii şu sorulabilir: Baş mı vücuda bağlı, vücut mu başa bağlı; yani merkezde olan hangisi? Gövde görüntüsü itibarıyla hayli merkezi bir görünüm arz ediyor. Üstelik kalp de orada. Ama başlangıçlar hep baştan. Fuzuli’nin “Bir kaidedir bu cavidâne / Elbette gider gelen cihane” demesi gibi baştan başlamanın da bir kaide olduğunu söyleyesim geliyor. Baş kelimesini bu durumda “bağş” hatta söyleyiş zorluğu olmasın diye “bağış” veya “bağaş” gibi düşünebiliriz. Bağış dediğimizde, yumuşak ge’den sonra “ı” sesini getirdiğimizde kelime başka bir yere gidiyor. Affetmek anlamındaki veya bir yere ayni nakdi yardımda bulunma anlamındaki bağışa gidiyoruz. *** Esasen çözene kadar beni arada bir düşündürüp duran bir noktaya geldik: Affetmek anlamındaki “bağışlamak” ile bir yere “para bağışlamak”taki “bağış”; bunların arasında ne alaka var? Elbette bir bağ var, kök “bağ” bir kere.