19 Mayıs kimin eseri…

Cumhuriyetin kuruluşunu başlatan 19 Mayıs Samsun yolculuğu 1927’ye kadar hiç gündeme gelmiyor.1935’te kabul edilen ulusal bayramlar kanununda yer almıyor. 1938’de bayram ilan ediliyor. İlk resmi bayram olduğu 1939’u Mustafa Kemal Paşa göremiyor...

Murat Bardakçı’nın Bir Devlet Operasyonu 19 Mayıs isimli kitabının yayınlanmasıyla önemli bir tarihin kapısı biraz daha aralandı. Pek çok tartışmayı da alevlendirdi. Kitabı satın alırken kasada sıra bekleyen bir hanımefendi elimde kitapları gördü ve ‘kitabı okudum ama yanlış buldum’’ dedi. Ben de ‘neyi beğenmediniz’ diye sorunca ‘Atatürk’ü Samsun’a Sultan Vahıdeddin göndermiş diyor…’ dedi.

Geçen hafta Türk Kahvesi programda Murat Bardakçı’yı konuk ettim. İlk sorduğum soru da bu ve benzeri tepkiler oldu. Sohbetin ilerleyen dakikalarında anlaşıldı ki bu tepkiler resmi tarih yazımını tek ‘gerçek’ kabul edip farklı bir sese kulak tıkamayı konfor olarak görenlerden geliyor. Çünkü kitap iki taraf için de ezber bozuyor. Sevdiğine güzelleme de yapmıyor, kimseye de sövmüyor, kendi fikrini ispatın peşine de düşmüyor. Belgeye, dönem koşullarına bakıyor, hatıratları ve tanıklıkları resmi belgelerle birleştiriyor.

‘Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkış kararının arkasında ne vardı? Bu kararı tek başına mı almıştı? Sultan Vahıdeddin ya da İngilizler mi gönderdi’ gibi soruları kitabın merkezine alarak ezber bozan cevaplar veriyor.

Bardakçı bu sorulara, Samsun evrakını, dönemin etkin şahsiyetlerinin hatıratlarını, aile çevrelerinin tanıklıklarını gözler önüne sererek ‘’hayır’’ cevabını veriyor.

Bu süreci öngören, akleden, Samsun’a gitmesini sağlayan ‘müfettiş kararnamesinin’ hazırlanmasından imzasına süreci yöneten, Bandırma gemisini hazırlayan bir devlet mekanizması olduğundan söz ediyor.