Kriz istikrarlaştı/ Kabile ve küresel iktidar

“Kriz istikrarlaştı” bir Arap deyişi imiş. Çözümün ufukta görünmediği zamanlarda söylerlermiş. ABD dolayımıyla başlayan Katar ve BAE-Suud krizinde de Araplar bu tanımı kullanmaya başladılar bile. Konuyu anlayabilmek için önce “kim kimdir” bilmek gerekiyor.

Konuya ilişkin yayınlanan en dikkat çekici yazılardan birisi Middle East Eye’da David Hearst imzasıyla çıktı. Deniz Baran’ın çevirisiyle ‘haberiyat.com’ da yayınlandı. Hearst, 31 yaşındaki Suudi veliahdı Muhammed’in tahta çıkarılma sürecini dört perdelik bir Verdi operasına benzetiyor ve ekliyor: Burası, hayal edilemez servetiyle, hâlâ kâğıttan taht (house of cards). 

Olan bitenin kurgusunu anlamak için etki alanına bakmak lazım. Söz konusu etki alanı, 300 milyona yakın nüfusu ile Arap coğrafyası ve beraberinde 1.5 milyarı bulan Müslüman coğrafyayı kapsıyor. Kuveyt ve Umman’a mesaj verilmek isteniyor; Sudan, Yemen, Kuzey Afrika yeniden yapılandırılıyor. Libya’da Hafter üzerinden operasyon çekiliyor. Tunus’ta Gannuşi etkisi yok edilmeye çalışılıyor. Gazze’de operasyon yürüyor. İsrail’de çıkan Haaretz gazetesi bu gelişmeleri “Abbas’sız ve Hamas’sız Bir Filistin” başlığı ile veriyor. Sudan Devlet Başkanı Ömer Beşir geçen hafta özel kalem müdürünü görevden aldı. Sonradan anlaşıldı ki özel kalem müdürü BAE-Suud’un adamıymış. Yemen’de de görevli Sudan özel kuvvetlerini Katar’a kaydırarak orada bir darbe planlıyormuş. Tam bir yıl önce yaşadığımız 15 Temmuz darbe girişimi de bu büyük operasyonun bir ayağı olarak daha da netleşiyor.

Olayda kontrol edilmesi mümkün olmayan, hesaba katılmayan (15 Temmuz gibi) çok faktör var. Bu nedenle olan biteni umutsuzlaşmadan izlemenizi tavsiye ederim.

-Sebeplerin başında kabile asabiyetleri geliyor. Benim babam da seni sevmezdi duygusu. Al Nahyan ve Al Sani aileleri arasında çekişmenin tarihi arka planı var. Prof. Zekeriya Kurşun ve Murat Bardakçı’nın yazılarını tavsiye ederim.

- Sahnede az görünen oyun kurucu Şeyh Zayed. Suud tahtına kimin geçeceğini Trump’a onaylatarak operasyonu başlattı. Trump’ın Amerika güçler dengesi içindeki yeri planın riskli alanlarının başında geliyor. Krizden sonra Pentagon’un tersi açıklamaları da bunu gösteriyor. Zayed, Prens Muhammed’in kral yapılması üzerine Trump ile anlaştı ama bu anlaşmadan Pentagon ve Amerikan hükümetinin haberi yoktu.