Enflasyonla inandırıcı bir mücadele programı yok!

Hurşit Güneş, lisans eğitimini İngiltere’de University of Kent’te ekonomi ve politika dalında tamamladı. University of Wales’de yüksek lisans yaptıktan sonra doktorasını Boğaziçi Üniversitesi’nde yaptı. 1990’da doçent, 1996’da profesör oldu. 49’uncu Hükümet’te Başbakan Yardımcısı Ekonomi Danışmanı olarak görev aldı. 2010’da CHP’de Genel Başkan Yardımcısı olunca üniversiteden ayrılan Güneş, 2011 yılında CHP’den Kocaeli Milletvekili seçildi. 2017’den bu yana Marmara Üniversitesi Öğretim üyesi. Çeşitli finans kuruluşlarına danışmanlık yapan Hurşit Güneş, birçok uluslararası şirketin Türkiye’deki yönetim kurulu başkanlıklarını yürüttü. Önceki gün Güneş’le hem ekonomiyi hem de CHP’yi uzun uzun konuştum. İki bölümde okuyacağınız bir röportajda hem Türkiye hem CHP hem de dünya üzerine notlar var.

Sizce enflasyonu kim nasıl yarattı?

Kimin yarattığı ortada. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan! Faiz sebep, enflasyon sonuç, dedi. Zorla faizi indirtti. Bu sefer dövize talep gelişti. Döviz kurunu tutabilmek için de döviz rezervlerini tüketti. Oysa faizi indirmek, parayı bollaştırmak demek. Para bollaşınca da enflasyon patlar. Tıpkı yangına benzin dökersen ateş söner gibi bir teoriydi bu. Üstelik halk da bunun farkında. Araştırmalar gösteriyor ki, halkın yüzde 81’i, AKP seçmeninin de yüzde 63’ü ekonomi kötü yönetiliyor diyor. Geçmişte de yüksek enflasyon dönemleri yaşanmıştı ama bu sefer çok kötü oldu. Çünkü faiz düşürülünce, emlak fiyatları uçtu. Yani kiralar anormal düzeylere geldi. Bu da aşırı yüksek gıda fiyatları ile çakışınca dar gelirliler inanılmaz bir cendereye girdiler. Çok bunaldılar. Sonunda Erdoğan’ın iktidarı sarsılmaya başladı.

- Ekonomist olarak Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in uyguladığı modeli nasıl değerlendiriyorsunuz?

Mehmet Şimşek göreve geldiğinden bu yana dertler azalmadı. Hayat pahalılığı tüm acımasızlığıyla, tüm yakıcılığıyla sürüyor. Yani başarısız. Şimşek göreve Haziran 2023’te geldi. Göreve geldiğinde enflasyon yüzde 38’di, şimdi de aynı düzeyde! Üstelik TUİK verileriyle. Yani göreve başlayalı neredeyse 2 yıl geçti, ama enflasyon bir türlü düşmesi gereken noktaya gelmedi. Para politikası uzmanları parasal aktarım mekanizmasının, örneğin parasal sıkılaştırmanın, fiyatlar üzerindeki etkisi genellikle en çok 18 ay olduğunu bilir. Yani enflasyonda düşüş çok daha önceden ve çok daha güçlü biçimde başlamalıydı. Kaldı ki, ücretlere çok ciddi bir baskı uygulandı ve kabul edilemez ölçüde yoksullaşma yaşandı. Kuşkusuz bu başarısızlığın ardında kurulan modeldeki hatanın büyük payı var. Bu model sözde ortodoks ama en önemli tarafı olan kamu maliyesinde doğru dürüst bir disiplini içermiyor. Tek başına Merkez Bankasının parasal kontrolü var. O da haliyle aksıyor. Diğer bir deyimle programın arkasında güçlü bir siyasal irade gözlenmiyor. Ancak asıl şunu belirtmeliyim; uygulanan bu programın bir vizyonu yok. Örneğin Derviş’in “Güçlü Ekonomiye Geçiş” diye bir açıkladığı vizyon vardı. Dalgalı kur ve mali disiplinle dış açığın azalması öngörülüyordu. Şimşek ise sonunda nasıl bir ekonomik yapıya ulaşılacağı konusunda bir vizyon koyamadı. Sadece parasal sıkılaşmaya dayalı bir zayıf nitelikte bir istikrar programı uygulanıyor.