Jeopolitik, teopolitik, ekonomi-politik

Türkiye’nin laik niteliğinin, Cumhuriyetin laik karakterinin hayli aşınmasının, siyasetten eğitime, kamu yönetiminden silahlı kuvvetlere dek her alanda dışlanmasının yarattığı ağır sonuçları iç ve dış siyasette yaşıyoruz. Laiklikten kopuş sadece demokrasiye, ulusal bütünlüğe, toplumsal barışa, özgür bilime, hukuk devletine zarar vermekle kalmadı. Akıldan ve bilimden kopuşu da hızlandırdı. Cehaleti ve bağnazlığı da besledi. Örgütlü ve kurumsal olarak hem de. Kamuda, sivil – asker bürokraside, personel rejiminde, terfi ve tayinlerde ehliyet ve liyakatin yerini, etnik, dinsel, mezhepsel aidiyetler, ortaçağ artığı, feodalizm kalıntısı mensubiyetler, tarikat kotaları, cemaat kompartımanları aldığı için, bu yönüyle de FETÖ ve benzeri yapıların önünü açtı. Dış politikada Irak, Suriye, İran’a yönelik mezhepçi yaklaşımları devreye soktu...
Din – siyaset ilişkisi gibi sorunlu, karmaşık, çok boyutlu bir konu üzerinde yazılmış – yazılacak çok eser, söylenmiş – söylenecek çok söz, yapılmış – yapılacak çok tartışma var elbette. Nitekim konu geçen hafta bir kez daha öne çıktı. Hem de laik kimliği güçlü ülkelerde. İlkinde Rusya ve Ukrayna arasında, Ukrayna Kilisesi’nin bağımsızlığı üzerinden dozu daha da artan gerilim var. İstanbul Fener’deki Ortodoks Patrikhanesi’nin dini olmanın ötesinde siyasi tavır alarak soruna taraf olması, Ukrayna’yı desteklemesi, Türkiye’yi de, ister istemez, yakından ilgilendiriyor. Çünkü patrikhane eksenli ekümeniklik tartışmaları bir yana, onun siyasi düzlemde taraf olması, Türkiye’yi etkiliyor. ABD ve Avrupa Birliği’nin Ukrayna ve Fener’deki Ortodoks Patrikhanesi’ni desteklemesi de, konuyu çok boyutlu kılıyor. İkincisinde ise Çin’in, İslamı sosyalistleştirmek ve Çinlileştirmek yönündeki kararı var. Sincan – Uygur Özerk Bölgesi’ndeki (Doğu Türkistan) tartışmalar da, konuyu boyutlandırıyor. Siyasi tahlil nasıl yapılır?
Siyaset konuşurken, üretim – mülkiyet – bölü...