İstanbul’un delifişek takvimi

Midhat Cemal Kuntay, “İstanbul’da Mevsim Yok” başlıklı yazısında nanemolla bir Osmanlı vezirinden söz eder. Paşa hazretleri, sokağa çıktığı zaman arkasında yürüyen ağası omuzundaki kısa sarıkta dört mevsimin “ruba”sını taşırmış: Kürk, palto, harmaniye, pardösü vb. İstanbul’da takvimin yalan olduğunu en iyi anlayan İstanbullunun bu vezir olduğunu iddia eden Midhat Cemal’e göre, siz istediğiniz kadar mektuplarınıza bugün 31 Aralık diye tarih atın, eğer güney rüzgârı, yani lodos esiyorsa bugün mesela aslında 31 Mayıs’tır; 31 Mayıs’ta olduğunuzu farzediniz; eğer kuzey rüzgârı yani poyraz esiyorsa aslında 31 Aralık’tır. Eskilerin “İstanbul’da iki mevsim vardır, lodos ve poyraz!” dediklerini tekrar hatırlatmak isterim. Ama bu mevsimler düzenli olarak birbirini takip etmez; keyifleri ne zaman isterse, o zaman şaşaalı bir şekilde arzıendam ederler. Bir bakarsınız kış ortasında bahar, bir bakarsınız yaz ortasında adeta kış… Penceremin önündeki saksılara mevsimi gelince açsınlar diye lâle ve sünbül soğanları diktirmiştim; hepsi birer birer uç verdiler. Lodos Paşa faaliyete devam ederse açmaları işten bile değil. *** Midhat Cemal, sözünü ettiğim yazısına, “İstanbul iki şeyin oyuncağıdır: Marmara’nın ve Karadeniz’in,” diye devam ediyor, “Bu ikisinden hangisinin keyfi hâkimse o gün ilk veya sonbahardır, kış veyahut yazdır. ” İstanbul’da, her mahallenin ayrı takvime sahip olduğunu da iddia eden ve Mehmed Âkif’in “Bizim mahalleye poyraz kışın da uğrayamaz” mısraını hatırlatan Midhat Cemal’in bu kararsız havalar hakkında yazdıkları pek hoştur: “İstanbul’un bazı taraflarında poyraz bir misafir kadar var. Bazı yerlerinde de lodos, randevusuna sadık olmayan bir sarraf kadar yok.