Türk tarihçiliğinin iki İsmail’i

Kütüphanemde en kolay ulaşabileceğim raflarından birini Prof. Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın bütün eserleriyle İsmail Hami Danişmend’in İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi’ne tahsis etmişimdir. Osmanlı tarihiyle ilgili herhangi bir mesele hakkında bilgiye ihtiyaç duyduğum zaman Danişmend’in eserinde kolayca bulur, aynı mesele hakkında Uzunçarşılı’nın Osmanlı Tarihi’nde neler yazdığına da mutlaka bakarım. Sonra başka kaynaklar… Geçenlerde yine ayrıntılarını merak ettiğim bir hadise için söz konusu eserlere göz attıktan sonra “Sahi,” dedim kendi kendime, “bu iki büyük tarihçi ne zaman vefat etmişlerdi?”

Hemen internete girerek DİA İslam Ansiklopedisi’nde Uzunçarşılı ve Danişmend maddelerini bulup okudum. Danişmend, 12 Nisan 1967’de, Uzunçarşılı 10 Ekim 1977’de hayata veda etmişler. Yani birinin vefatının 50., diğerinin 40. yıldönümü... Maalesef, ne Türk Tarih Kurumu hatırladı, ne üniversiteler... Üstelik TTK, Uzunçarşılı’nın eserlerinin yayıncısı...

***

İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın ilk okuduğum eseri Rıdvan Nafiz’le birlikte yazdığı, 1928 yılında, Harf Devrimi’nden kısa bir süre önce yayımlanan Sivas Şehri’dir. 1960’ların sonlarıydı; Sivas’ta çocuk yaşta bir talebeydim. O devrin şartlarına göre iyi bir kâğıda basılmış, çok sayıda fotoğrafın da yer aldığı bu büyük boy kitap sayesinde hem Sivas tarihini öğrenmiş, hem de Osmanlıcamı bir hayli ilerletmiştim. 1970 veya 1971 tarihinde üniversite imtihanına girmek için gittiğim Ankara’da Türk Tarih Kurumu’na uğrayıp Uzunçarşılı’nın Osmanlı Tarihi’ni Enver