Kuzey Buz Denizi (Arktik) jeopolitik çatışma alanına dönüşüyor

Bu köşede yayımlanan pek çok yazımda 21’inci yüzyıl jeopolitiğinin köşe taşlarından birisinin Arktik Okyanusu (Kuzey Buz Denizi) olduğunu belirttim. Avrasya’nın doğusundaki Batı Pasifik Okyanusu’nu Arktik Okyanusu ile birlikte değerlendirdim. Arktik Okyanusu Avrasya adasının kuzey kıyılarını oluşturuyor. Batı Pasifik kıyıları ile birlikte değerlendirilince karşımıza Rus - Çin etki alanı olarak çok büyük bir alan çıkıyor. RF’nin 37,500 km, Çin’in 14,500 km., olmak üzere toplam 52,000 km. uzunluğundaki bu kıyı şeridi sadece Batı Pasifik havzasında, Güney Çin Denizi’nden, Bering Boğazı’na kadar (Kore Yarımadası hariç) kesintisiz bir kaplama sağlarken, kalpgâhın kuzeyini oluşturan Kuzey Buz Denizi (Arktik) kıyıları da Norveç Denizi’nden Çukçi Denizi’ne kadar Rusya’nın kontrolünde bir kaplama sağlıyor. Bugünlerde Arktik Okyanusu, Potansiyel İran-İsrail çatışması; Kore yarımadasındaki gelişmeler ve Doğu Akdeniz’de yaşananların gerisinde kalıyor gibi görünse de, gelecekte uğruna vekalet savaşları üzerinden değil, büyük güçlerin askeri güçleri ile doğrudan çatışmaya girebileceği bir çatışma alanını oluşturuyor.

ABD ARKTİK’E DAHA ÇOK ÖNEM VERECEK

ABD’nin geçen hafta Soğuk Savaş sonrası lağvettiği İkinci Filo’yu (Atlantik Donanması) tekrar faaliyete geçirmesinin en önemli nedenlerinden birisi de Arktik Politikası. Amerikan Donanması yıllar sonra Arktik Bölgede 20 Mart 2018’de başlayan beş hafta süreli büyük çaplı bir tatbikat icra etti. ICEX 2018 isimli tatbikatta özellikle denizaltılar çok yoğun kullanıldı. ABD, tatbikat sonrasında 2014 yılında hazırlanan Deniz Kuvvetleri Arktik Yol Haritası dokümanının bir strateji dokümanına dönüştürülerek en kısa zamanda hazırlanacağını açıkladı. Diğer yandan 300 Amerikan deniz piyadesi (marines) Norveç’te Arktik operasyonlar için eğitim görüyor. Ayrıca önümüzdeki sonbaharda NATO bölgede “Trident Juncture” isimli çok büyük bir Arktik bölge tatbikatı icra edecek. Bu gelişmelere neden olan etmenlerin başında Rusya’nın Arktik’teki ekonomik çıkar odaklı faaliyetlerinin yanısıra, askeri harekat yeteneklerini ABD ile büyük asimetri yaratacak düzeyde artırması.

RUSYA ARKTİK’TE HAKİM GÜÇ

2018 Mart’ında parlamentoda yaptığı bir konuşmada Putin, “Arktik suları tamamen küresel ve rekabetçi bir ulaştırma rotasına dönüştürmek hedefimizdir” demişti. Rusya’nın Arktik bölgede enerji istasyonu olarak kullanılacak dünyanın ilk yüzen nükleer enerji platformunu (Academic Lomosonov) 27 Nisan 2018 de bölgeye göndermesi; Arktik bölgede arama kurtarma amaçlı olduğunu deklare ettiği kabaca 4 km uzunluğunda büyük bir havaalanı inşa etmesi; nükleer takatli buz kırıcı gemi sayısını 6’ya çıkarması; Ivan Papanin sınıfı Arktik Bölge karakol gemilerini inşaya başlaması gibi gelişmeler ABD’deki alarmistleri hareketlendiriyor. Rusya 25 Eylül 2017 tarihinde 4 metrelik buzları kırabilecek yetenekte dünyanın en büyük ve en güçlü nükleer buz kırıcı gemisini denize indirdi. Bu gemi 200 bin tonluk süper tankerlerin geçişine yetecek genişlikte buz kırabilecek özellikte. Bu gelişmeler paralelinde ABD Donanma Bakanı Spencer 19 Nisan 2018 ‘de Senato Silahlı Kuvvetler Komitesi’ne verdiği brifingde gelecek çatışma alanının Arktik olacağını belirtti.

ÇİN DE ARKTİK’TE JEOPOLİTİK AKTÖR