Kâğıttan kaplan ekonomisi...

Önümüz-deki günlerde ekonomiyi siyasetten daha fazla tartışıyor bulabiliriz kendimizi; hayır, Türkiye için bir kriz falan öngörmüyorum, yalnızca şu Rusya krizi dahil olmak üzere, yaşadığımız tüm siyasi ve toplumsal gerilimlerin kaynağının ekonomi olduğunu daha somut olarak gözlemleyeceğiz.
Örneğin, düşen temel emtia fiyatları Rusya gibi ülkeler için yeni bir ekonomik durumu tanımladığı gibi, yakın gelecekte yeni bir siyasi durumu da tanımlayacak. Belki de Putin’in şu sıralar saldırganlıkla gözlemlediğimiz telaşının altında bu gerçek yatıyor.
Rusya gerçeği...
Rusya’da 9 aylık verilere göre işsizlik oranı 2.3 milyon kişi artarak 18 milyona ulaştı, yıl sonunda bu rakam 20 milyonu bulacak. Son bir haftada Rusya’da işsizlik oranı 0.9 artarak yaklaşık 480 bin kişi daha işsiz kaldı. Rublenin değer kaybetmesiyle ortalama maaş aralığı 1000-1200 dolar seviyesinden 500-600 dolarlara geriledi. Rusya, petrolün 55 dolar seviyelerinde olduğu bir makro dengede, devlet bütçesinden kişi başına 3700 ruble ödeyerek sosyal dengesini devam ettirebiliyordu. Şimdi 30 dolarlara dayanan petrolle Rusya, kamusal iflasa adım atmıştır. Türkiye’ye uyguladığı ambargonun ekonomik temeli de budur. Putin, ambargo sayesinde halkına daha az harcama yaptırıp bunu da Türkiye krizine yükleyeceğini sanıyor. Ama ruble doların karşısında 100 seviyesini gördüğünde Rusya’da siyasi dengelerin de değişeceği dinamiğe adım atacağız. Geçen hafta Maliye Bakanı Anton Siluyanov, 2016 bütçesini anlatırken, petrol fiyatını 50 seviyelerinde beklediklerini, 40 dolar olması durumunda bu rakamın bütçe için yeterli olamayacağını ve daha şimdiden 2016 baharında bütçeyi revize edeceklerini açıkladı ve “2016’nın mevcut durumdan daha kötü olacağını açıklamak zorundayım” dedi.
Rusya, Türk yatırımcılara Rusya’da her türlü zorluğu çıkarıyor. Ancak görülen o ki Putin kendi ekonomisini ve tabii kendi iktidarını vuruyor.
Türkiye ne yapmalı?
İşte görüyorsunuz, ekonomi devreye girince siyaset, diplomasi hatta bunların yoğunlaşmış ifadesi olan savaş bile geride kalıyor; ekonomi belirleyen oluyor.
Bize gelince, Türkiye de tam bu günlerde yeni bir ekonomi modelini tartışmalıdır.
Öncelikle faiz tartışması, Türkiye’nin üretime dayalı yeni bir büyüme modeline geçme isteğinin devletin en tepesinden dillendirilmesi ve bunun siyasallaştırılması, kurumsallaştırılması iradesidir. Bu anlamda, düşük faiz isteği, ranta dayalı kapalı ekonomi iddialarına da otomatik cevaptır.
Şu çok açıktır; bir ülkede imalat sanayiinin ortalama kârlılığı, sanayinin finansman maliyetlerinin üstündeyse bu sürdürülebilir bir durum değildir...
İşte bu genel kural, Erdoğan’ın başlattığı faiz tartışmalarının çıkış noktasıdır. Türkiye, sanayi ve bilgi toplumu odaklı rekabetçi bir ekonomiyi faize ve ranta dayalı neoliberal politikalardan sıyrıldıkça yakalayacaktır. Dışa tam açık, rekabetçi ve piyasa girişlerinin sonsuz serbest olduğu bir ekonomi temel amaçtır. Bu ekonomi, aynı zamanda, anti-tekel düzenlemeleri içeren, piyasayı bu anlamda derinleştiren bir mali sistemi de içerir.
Bugün Fed’in utangaçça faiz artırması bize krizin bitmediğini gösteriyor. Ama gelişmekte olan ülkelerin de şimdiye kadar yürüttüğü yoldan ayrı bir yola girerek yeni bir büyüme ve kalkınma modeli geliştirmeleri gereği açık.