Şu kur meselesi ya da ekonominin sağlığı...

Öyle anlaşıyor ki Türkiye ekonomisinde şu sıralar kriz bekleyenler şu dolar kuru üzerinden, kriz oluşturamasa bile, krizin algısını oluşturmaya çalışıyor.

Bugün Türkiye’de ABD para birimi doların TL fiyatı temel bir sorun mu ya da burada eğer bir sorun varsa bunu nasıl görmeliyiz. Öncelikle şunu belirtmekte yarar var; Türkiye’nin 2001 krizinden sonra uyguladığı dalgalı kur rejimi Türkiye için büyük bir kazanç olduğu gibi, Türkiye’nin 2002’den beri yaptığı çok önemli ekonomik dönüşümün anahtar uygulaması olmuştur. Dalgalı kur rejimi dışındaki sabit kur rejimleri hatta Para Kurulu gibi eski sömürgeci para politikası uygulamaları, gelişmekte olan ülkelerde ithalat ve borç ekonomisi yaratarak dışarıya kaynak aktarmayı amaçlayan çağdışı rejimlerdi.

Türkiye’de gerek açık olarak -2001 öncesi- gerekse daha sonra -2002 sonrası- örtük olarak Merkez Bankası kur hedefleyerek istikrarı sağlamaya çalışmıştır.

Soygun mekanizması...

Mekanizma kısaca şöyledir; enflasyon hedeflemesi altında Merkez Bankası, TL’yi değerli tutmak ve kısa vadeli sermaye girişlerini özendirmek için politika faizlerini reel olarak dünya ortalamasının çok üzerinde tutar. Tabii bunu destekleyecek sıkı para politikası duruşu ihmal edilmez. İthalat cazip hale gelir, faiz aynı zamanda bir rant ekonomisini oluşturur, borçlanmak kolay ve caziptir. Ancak dışarıdan kaynak girişi kesildiğinde de yüksek oranlı devalüasyonlar başlar ve yalnız ekonomi değil, siyaset de derin bir krizle alt üst olur, daha doğrusu ekonomiye de siyasete de “dışarısı” el koyar. Ancak bu soygun mekanizmasının kamuoyundan saklamak için “yerel paranın değerini koruması herkes için iyidir” yalanı mutlaklaştırılmalıdır.

Aslında önemli olan yerel paranın değerli ya da değersiz olması değil, sizin paranızın fiyatının piyasa koşullarında belirlenmesi ve ihracat-ithalat için optimal bir fiyata sahip olmasıdır. Diğer bir deyişle, kurun soygun mekanizmasının bir sonucu olan yüksek oranlı devalüasyonlarla değil de piyasada anlık belirlenmesi bir ekonomi için sağlıklı olma işaretidir. Tıpkı sağlıklı bir insanın bünyesinin ateşlenmesi gibi, insanın ateşinin çıkması doğal bir alarm sistemidir. Çünkü bünye o sırada içeriye giren bir virüsle savaşmaktadır. Yükselen ateş bunun işaretidir ve sizin bünyenizin bu savaştığını gösterir. Dalgalı kur rejiminde yükselen kur da o ekonominin ateşinin yükseldiğini ama bununla ekonominin mücadele ettiğini, yeni bir denge aradığını gösterir.

Denge seviyesi...

Peki, burada “denge” seviyesini nasıl anlıyoruz? Bunu TCMB Reel Efektif Döviz Kuru (REK) ile tarif ediyor. REK, Türkiye’nin en çok ticaret yaptığı 36 ülkenin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı ortalaması alınarak hesaplanıyor.