Ortadoğu’da yeni hesap zamanı

Viyana’daki Coburg Sarayı’ndan beyaz duman yükseldi.” İsveçli siyasetçi Carl Bildt, dün dünya güçleriyle İran arasında kıran kırana müzakerelerin yürütüldüğü otelde varılan tarihi anlaşmayı, papalık seçimlerindeki uzlaşmaya atıf yapan bu tweet’iyle duyurdu. Viyana’daki “beyaz duman” Ortadoğu ve küresel dengeler açısından “rengini henüz seçemeyeceğimiz” yeni bir dönemin başlangıcı desek yeridir. 
Anlaşma; İran’ın tartışmalı nükleer programının, BM yaptırımlarının aşamalı olarak ve hızlı biçimde kaldırılması karşılığında, atom silahı edinememesini garantileyecek şekilde sınırlandırmasına dayanıyor. Müzakerelerin uzamasına yol açan BM’nin silah ambargosu aşamalı olarak beş yıl, ABD’nin füze teknolojisine yönelik yaptırımlarıyine sekiz yılda kalkacak. Anlaşmanın ihlali halinde yaptırımlar rejimi, eski haline dönecek.

***

Teknik detaylarını Cumhuriyet’in sayfalarında bulabileceğiniz bu anlaşma, İran ve Batı açısından kazan-kazan halini ifade ediyor. 
İran, tavizleri karşısında Ortadoğu’nun “nükleer gücü” olarak tescillenecek. Ekonomisini berbat eden yaptırımlardan kurtulacak. Diplomatik tecridi kıracak. Batı dünyasıyla barışmasının yolu açılacak. Rusya ve Çin’e mahkûm olmaktan kurtulacak, manevra alanı genişleyecek. Teknoloji ithal ederek zengin enerji kaynaklarını geliştirebilecek. Ortadoğu’da yumuşak güç kullanarak ‘emperyal etkisini’ABD ve AB’nin onayıyla açığa çıkartma fırsatı elde edecek.

***

Anlaşma Batı için de güçlü güvenlik ve garanti mekanizmaları içeriyor. En başta İran’ın atom silahı geliştirmesi engelleniyor. AB açısından başta enerji olmak üzere 80 milyon nüfuslu İran pazarının kapıları aralanıyor.