Sykes-Picot’nun düşündürdükleri

Ortadoğu’nun haritasını çizdiğine inanılan Sykes-Picot Anlaşması’nın 100. yıldönümünde tarihi atıflardan hareketle günümüz üzerine düşünmeye devam edelim...
Dönemin büyük güçleri Britanya ile Fransa’nın gizlice yaptıkları, Bolşevik Devrimi sayesinde dünyaya mal olan Sykes-Picot çatırdıyor, doğru. Deyim yerindeyse “Birinci Sykes-Picot”da “evdeki hesaplar çarşıya uymamıştı”. Eğer “yapılmaktaysa” kuvvetle muhtemel ki, ikincisinde de “uymayacak”.

***

Ortadoğu’da 20. yüzyılda dönemin ruhuna uygun biçimde içi bütün sorunlu yanlarıyla birlikte “ulusçulukla” tanımlanmış “Birinci Sykes-Picot”nun aksine, “ikincisinin” içini doldurmaya çalıştıkları ana ideolojik harç “siyasal İslam” olarak tezahür etmekte. Bu da daha derin sorunları beraberinde getiriyor.
Zira çıkarları doğrultusunda yeni haritalar arzulayan Batılılar “siyasal İslam”dan kendi neoliberal düzenlerine uyacak türden istikrar içeren bir çerçeveyi nafile umut etmekteler. Oysa alenen içinden “demokrasi” de çıkaramayacaklarının farkında oldukları El Kaide’nin ideolojisini bile devreye sokar haldeler.
Bölgenin seküler modernleşme sürecinden geçmiş ahalisini dışlayıp salt kendilerine “yerellik” atfeden siyasal İslamcıları ise fırsattan istifade “sınırsız” bir İslam coğrafyası yaratma peşinde koşuyorlar. Bu da nafile.

***

Mali sistemin küreselleşmesine, internette sınırlar aşan geçişken bir enformasyon ağına rağmen AB üstyapısının gidişatına bakmak dahi ulus devlet sürecinin bitmemiş olduğunu gösterir. Bitmemekle kalmıyor, ekonomik kriz, işsizlik, savaş ve yıkım coğrafyalarından sığınmacı akını, Avrupa’yı yeniden ulus devlet iradesini pekiştiren bir yola sokmakta.
AB idari yapısı bugün referandumlarla zorlanıyor, ulus devletler kendi ekonomik ve sosyal sorunları nedeniyle ulus-üstü yapıyı zorluyor. Misal, Britanya’da 23 Haziran’da düzenlenecek AB’den çıkma referandumu -zannetmiyorum lakin- ayrılık yanlılarının lehine biterse, başka bir trend’e işaret edecek.