Zaharçenko darbesi

Suriye ordusunun müttefiklerinin desteğiyle İdlib’deki El Kaide devletçiğinin üzerine yürümesinin eli kulağındayken Rusya sınırının hemen ötesindeki Donbass’ı sarsan suikast belki şoke edici ama şaşırtıcı değil. Donbass’taki iki halk cumhuriyetinden (Donetsk ve Lugansk/DNR-LNR) DNR’nin popüler ve tartışmasız genç lideri Aleksandr Vladimiroviç Zaharçenko geçen cuma düzenlenen bombalı suikastla öldürüldü.

***

Temmuz ayının son 15 gününü geçirdiğim Donbass’tan izlenimlerimi bayramda dört bölümlük dizi olarak yayımlamıştım. 2014’te ‘Meydan’ olarak anılan ‘renkli devrim’, Batı medyası tarafında içindeki İkinci Dünya Savaşı’ndan kalma Nazi işbirlikçisi Banderistlerin mirasını sahiplenen neo-nazi unsurlar halı altına süpürülerek ‘demokrasi girişimi’ olarak sunulmuştu. Karşısındaki ‘Anti-Meydan’ protestoları ile oluşan DNR ve LNR ise görmezden gelinmişti. Dizide buradaki siyasi, toplumsal ve ekonomik dinamiklerini anlatmaya, sosyolojik yapıya ışık tutmaya çalışmıştım.

***

Donetsk’teyken Zaharçenko ile görüşmek nasip olmadı. Kısmen genç liderin basını önemsememesi, kısmen zaman sorunundan ötürü. Ne kadar sevildiğini, savaş ve yaşanan zorluklara karşılık liderliğinin tartışmasızlığına tanıklık ettim.
Zaharçenko’nun babası Ukraynalı, annesi Rus. O salt Ukrayna değil SSCB ağır sanayisinin kalbinin attığı ‘Donetsk’in evladıydı’. Elektrik mühendisliği okuyup kömür madenlerinde çalışmış. Orduda görev almış. Sınıfsal köken olarak küçük burjuva. Bölgede saygı duyulan Sovyet mirasına sahip çıkan kuşaktan. Dolayısıyla Kiev’deki sivil darbe onun, halk ordusuna dönüşen gönüllü milislere katılmasına yol açıyor. 2014’ten sonra iki kez yaralanıyor, çok sayıda suikast girişiminden kurtuluyor. Kasım 2014’te Donetsk Sovyet’i (Konsey) tarafından seçildiğinden beri DNR başkanıydı. Geçen sene LNR lideriyle birlikte ‘Malorossiya’yı ilan etse de bunu zamana yaymıştı. Sonuncusu Şubat 2015’te imzalanan iki Minsk anlaşmasında imzası vardı. Kiev, ateşkes ve özel statü sunan bu anlaşmaları hiç uygulamadı.

***