Demokratik Cumhuriyet: 14 Mayıs ve 23 Haziran

Tam bu yazının başına oturduğum sırada telefonum çaldı, İsmet Paşa’nın ve Ecevit’in yakın çalışma arkadaşı 92 yaşındaki Orhan Birgit aradı.
Demokrat Parti’yi iktidara getiren 14 Mayıs 1950 akşamı, CHP İl Merkezi’nde telefonlara bakarken İstanbul Birinci Ordu Komutanı’nın İstanbul CHP İl Başkanı Sadi Irmak’ı aradığını ve “Seçime Komünistler nifak soktu” diyerek sandıklara el konulabileceğini bildirdiğini, bunun üzerine Irmak’ın da Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’yü aradığını, Paşa’nın “Sakın ha!” dediğini anlattı.
“İsmet Paşa her şeye rağmen Demokrasiye geçmişti. Milli İrade’nin önünde hiç bir kuvvet duramaz” dedi ve ekledi:
“İstanbul seçimlerinde de Millet Demokrasi için direniyor, 23 Haziran’da kimse önünde duramayacak.”

***

Geçen yazımda anlattığım Atatürk dönemindeki iki girişimden sonra üçüncü darbe, ne yazık ki, İsmet İnönü’nün, Atatürk’ün “Demokratik Cumhuriyet İdeali”ni gerçekleştirmek için geçtiği Çok Partili Düzen sayesinde iktidara gelen Demokrat Parti tarafından yapıldı.
1950’de, İsmet Paşa’nın kurduğu Çok Partili Düzen sayesinde başlayan Dinci/Feodal egemenlerin DP iktidarı, on yıl boyunca başta muhalefet ve basın özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin altını oyarak Demokratik Cumhuriyet İdeali’ni yozlaştırdı ve son darbeyi 18 Nisan’da Meclis’te kabul edip 27 Nisan’da yasalaştırdığı Tahkikat Encümeni Kanunu ile vurdu.
Bu kanun 15 DP milletvekiline, muhalefeti ve basını, temyizi olmayan bir biçimde, sivil ve askeri yargılama usullerine göre, savcı ve yargıç yetkileriyle yargılama yetkisi verdi, kuvvetler ayrımını yok etti ve Parti Devleti Faşizmini ilan etti.

***

Demokratik Cumhuriyet İdeali yine direndi:
1961 Anayasası, toplumun geçirdiği bütün deneyimler çerçevesinde İdeal’e en yakın hukuksal yapıyı oluşturdu.

***