Tanzimat tartışılacaksa hiç kaçırmam

Tarihçi İhsan Süreyya Sırma "Tanzimat Osmanlı'nın sonunu hazırladı" demiş. Tarihçi Yılmaz Öztuna da "Tanzimat olmasaydı Türk İmparatorluğu 19. asrın ortasında dağılıp giderdi" demiş. Taha Akyol okumuş, anlatıyor.
Her iki tarihçinin de haklı olduğu noktalar var, bunu illa "kutuplaşma göstergesi" olarak algılamayın Taha Bey.
Tanzimat, "bilinen şekliyle klasik Osmanlı'nın" sonunu hazırlamak bir yana, onu fiilen bitirmiştir.
1839'dan sonra Osmanlı artık farklı, değişik, "hibrid" bir Osmanlı'dır.
Eski haliyle Osmanlı 1830'larda zaten şişmişti, yolun sonuna varmıştı. Bilimi ve teknolojisi yoktu, sanayi devrimini ıskalamıştı, sermaye birikimi de yoktu çağdaş bir eğitim sistemi de... Ordusu dökülüyordu, donanması yakılıp batırılmıştı... Toprak kaybı süreci hızlanmıştı, daha önceleri Macaristan ve Kırım konusunda olduğu gibi şimdi de Mora ve Mısır gibi iki önemli eyaletini elden çıkarmıştı...
İki şey Osmanlı'yı ayakta tutabilirdi.
Bir: Batı'ya kafa tutmak yerine onun üstünlüğünü kabul edip yarım yamalak da olsa elinden geldiğince "eklemlenmeye" çalışmak... Tanzimat budur.
Can havliyle bu yolu seçti. Bu yol da onu iyi kötü 80 sene daha yaşattı, kör topal.
Oksijen çadırında uzatmaları oynadı.