Uygarlık mı? O da ne?..

CAN DÜNDAR İLE ERDEM GÜL’E 
Uygarlığın sınır nöbetçilerine... 
Clive Bell. Bir İngiliz düşünürü. “Uygarlık Nedir?” başlıklı denemesini yeniden okudum. Çevirmenleri çok ilginç: Vedat Günyol, Mina Urgan, Melih Cevdet Anday,Hilmi Yavuz, Halit Çakır. Kitap 3. baskı olarak Toplumsal Dönüşüm Yayınları’ndan çıkmış. 1995 yılı. 
Yazar bütün savaşların “uygarlık adına” yapıldığını, öyleyse uygarlığın ne olduğu üzerinde durmamız gerektiğini söylüyor. Çok doğru. 
Günümüz savaşlarının da Irak örneği gibi, Suriye de öyle “özgürlük ve demokrasi adına” yapıldığı söyleniyor. Ama sonra, ganimetlerin petrol gibi, enerji kaynakları gibi, değerli madenler gibi hedefler olduğu ortaya çıkıyor. 
Bu arada, yazar Orhan Pamuk’un “Türkiye’de demokrasi geriliyor” gibi bir sözünü okudum. Benim görüşüme göre sandığa oy vermek demokrasi olmadığından zaten ülkemde demokrasiden söz edilemez de, acaba “ülkemde uygarlık var mı?” diye merak ettim. Uygarlık konusunda on alt başlıklı bir ölçüt denedim. Bakınız “bana göre uygarlık nedir?”: 
Bir: Güçlü iken güçsüze ne yaptığınız çok önemli bir uygarlık ölçütüdür. Güçlüsünüz. Yetki elinizde. Kendi istediğiniz gibi mi kullanıyorsunuz, yoksa güçsüzün haklarınımı dikkate alıyorsunuz? Örnekler; toplumu yönetenler, iş yaşamının şefleri, anneler babalar, öğretmenler vb. 
İki: Zengin iken yoksula nasıl bakıyorsunuz? Ona “aptal, tembel” olarak mı bakıyorsunuz, yoksa “olanakları sınırlı, yeterince destek olunmamış” diye mi düşünüyorsunuz?