Borç yükü

Hazine verilerine göre Aralık 2017 yılında devlette, merkezi yönetimin, iç borç stoku 535.5 milyar lira, dış borç stoku da 341 milyar lira olmak üzere toplam 876.5 milyar lira oldu. Bu borç, bütçeden borç ödemek için ne kadar kaynak ayrılacağını gösterir. Ancak ekonomik anlamda borç  yükünü göstermez.

TÜİK tarafından 2018 Ocak ayı finansal yatırım araçları getiri oranları açıklandı. Devlet İç Borçlanma Senetlerinin (DİBS) TÜFE'ye göre reel getiri oranı eksi 4.2 oldu. Bu oran neyi ifade ediyor?

Bir yıl önce DİBS satın alan bir kişi veya şirket, devlete 100 lira borç verdi. Devlet bu 100 lira karşılığında mal ve hizmet satın aldı. Buna karşılık devlete borç verenin satın alma gücü olarak vade sonu yani bir yıl sonra elinde 95.8 lira satın alma gücü kaldı. Bu demektir ki devletin mal ve hizmet alımının bir kısmını devlete borç veren karşıladı.

Başka bir ifade ile devlet hem 100 lira borç aldı. Hem de 4.2 lira gizli vergi aldı. Devlet borçlanarak bir yük altına girmedi, tersine satın alma gücü olarak yoktan bir avantaj sağladı.

Borç yükü olarak devletin dış borç yükünü, Türkiye'nin dış borç stoğu içinde değerlendirmek gerekir. Ancak devlet bu borcu çok düşük faizle almışsa ve kur artışı yok, tersine TL değer artışı varsa, yük açısından yine devlet kârlıdır.

Diyelim dolar 3.80 iken devlet 100 dolar borç aldı. Karşılığında 380 liralık mal ve hizmet satın aldı. Borcu geri ödeyeceği zaman, dolar kuru 3.00 liraya geriledi. Bu durumda devletin 380 liralık mal ve hizmet satın alma karşılığı, 300 liralık maliyeti olmuştur.