Dış borçlarda temerrüt riski? (1)

"Türkiye, dış borçlarda temerrüte düşer mi? Moratoryuma gider mi? sorusu, son yıllarda çok sık soruyor. Benim gibi eskiler dış borçlardan korkar, çünkü Türkiye 1959 yılında dış borçlarını ödeyemedi ve temerrüte düştü. Moratoryuma gitmek zorunda kaldı.

Moratoryum, bir ülkenin dış borçlarında ödeme gücünü kaybetmesi nedeniyle bu borçları ödeyemeyeceğini ilân etmesidir. Bu durum borçluların alacaklı ülkeler veya kuruluşlarla masaya oturup  borçları yeniden yapılandırmaya gitmesi ile sonuçlanır. Borç miktarı, vadesi, faiz oranı  ve diğer taahhütler üzerinde yeni bir anlaşma sağlanır. Genellikle alacaklılar alacaklarını garanti edebilmek için bir kısım borçlarında indirim yaparlar ve vadeyi uzatırlar.

1984'te de Dünyada Latin Amerika'da borç krizi yaşandı. Alacaklı ve borçlular Paris Anlaşmasıyla sorunu çözdüler. 1984'te birçok gelişmekte olan ülke borç krizine girdi fakat o yıllarda Türkiye'nin adı bile geçmedi.

Bu gün uluslar arası piyasalarda borç tahvillerin sigorta edilmesi (CDS), borç krizlerini seyrekleştirmiştir. Yine de 2010 yılında Yunanistan zımni olarak Moratoryuma gitti. Açıklamadı ama alacaklıların onayı ile IMF'den 110 milyar dolar kredi aldı ve borçlarını ödedi.

Türkiye'nin 2020 sonunda dış borçlarının GSYH'ya oranı yüzde 58 dolayındadır. Bu oran yüksek değil  ama aynı zamanda 2020 de 38,5 milyar dolar cari açığı var. Merkez Bankası resmi rezervleri eksidedir. Kasım 2020 başlangıç olmak üzere bir yıl içinde çevirmesi gereken dış borç stoku 184 milyar dolardır. Dahası 2021 yılı içinde üretime devam edebilmek için aramalı ve hammadde ithal etmek ve bu ithalatın  finansmanı için döviz bulmak zorundadır.

Bu şartlarda Türkiye'nin dış borçlarında temerrüt riski yüksektir. 2021 başında Türkiye'nin beş yıllık tahvillerinin temerrüt risk pirimi 326 baz puandır. Venezuela gibi birkaç ülke hariç Türkiye tahvilleri Dünyanın en riskli tahvilleridir.