Mali disiplin nedir? Ne değildir?

2019 Bütçesi'nin ilk üç aylık harcama ve gelir kalemleri açıklandı. Geçen yıla göre bütçe açığında artış var. Ancak bütçeyi, yalnızca açığın artması ile değerlendirirsek, yanlış sonuca ulaşırız. Çünkü bütçede öncelik, bütçe kaynaklarının ne kadar etkin ve aynı paralelde ne kadar verimli olarak kullanıldığıdır.

Bugün mali disiplin anlayışı, bütçe gelirleri ile bütçe giderleri arasındaki dengedir. Gelir ve harcamaların kalitesine bakılmıyor. Gerçekte ise eğer aşırı vergi yükü varsa bunun sermaye ve yatırımlar için bozucu etkisi ortaya çıkar. Bütçe harcamaları çar-çur edilmişse, bunun da ekonomik istikrarı bozucu etkisi olacaktır. Demek ki mali disiplin ne pahasına olursa olsun bütçe denkliği demek değildir.

Söz gelimi bütçede yatırımlar artarsa, bu nedenle bütçe açığı artarsa ve bu açıkta borçla kapatılırsa, bütçe disiplini bozulmuş olmaz. Zira bu yatırımın reel getirisi ve sosyal faydasını da içeren toplam faydası, ödenecek reel faizden yüksekse, kaynaklar etkin kullanılmış demektir.

Diğer taraftan, tersine bütçede, bütçe kaynakları popülizm için harcanmışsa, yatırımların payı düşükse, kamu açıklarını kapatmak için kullanılmışsa ve bu şartlarda açık yoksa, mali disiplin sağlanmış olmuyor. Tersine potansiyel mali disiplin bozulmuş oluyor. Bu durumda ''devlet üretemeden, kaynak yaratmadan tüketmiş ve kaynakları çar-çur etmiştir.''

Üç aylık Bütçe'nin yüzde 38.64'ü cari transferlere gitmiş. Cari transferler, cari harcamalar olan personel harcamaları, mal ve hizmet alınması için yapılan harcamalardan farklıdır. Cari transferler sosyal güvenlik açıklarını kapamak için, hane halkına yapılan yardımlar ve tarımsal desteklerden oluşuyor. Bunlar içinde yalnızca tarımsal destekler gelir artışı yaratan harcamalardır. Tarımsal desteklerin üç aylık bütçe içindeki payı da yüzde 3.6'dır.

Öte yandan 2019 ilk üç ayında, yatırımların bütçe içindeki payı da yüzde 9.8 dir. 2019 bütçe hedefinde ise yatırımların payı yüzde 6.7'dir.