Emirler ve yasaklar ya da iyiler ve kötüler hiyerarşisi ve edep

Edep ahlaki bir kavramdır. Davranışın, sözün, tavrın, ilişkilerin, kısaca her türlü insan eyleminin en güzel kıvamını anlatır. Onun için güzel anlatıma da edebiyat denir. Yani edebiyata, edepli yazı ve edepli ifade de diyebiliriz. Bunu becerebilen insan da edîb insandır. Her ilmin en güzel ifade biçimi o sahanın edebiyatıdır. Bu anlamda fıkıh edebiyatı denebilir. Bugünlerde buna, edebe çok uymasa da literatür diyorlar.

Âdab, edebini çoğulu yani edepler bütünü demektir. Müslümanlar bu en güzel kıvamın hem olması gerektiğini hem de nasıl olması gerektiğini naslardan (Ayeti kerimelerden ve onların açıklaması olan hadisi şeriflerden) anlamışlardır. Bunun bir adı da ihsandır. İhsan aslında güzel olan bir şeyi, en güzel şekliyle yapma demektir. Kur’an-ı Kerim’de ‘Allah ihsanı emreder’ buyrulur. Meşhur Cibril hadisi şerifinde İslam’ın önce iman, sonra İslam/amel, sonra da ihsan boyutu anlatılır. Resulüllah Efendimiz (sa) ‘Allah her işin ihsan ile olmasını şart koşmuştur; boğazlarken...