‘Kalbini yardın da baktın mı?’

Geldik kalbin bilinebileceğini ya da bilinemeyeceğini söyleyenlerin delillerine.

Doğrusu kalbin bilinebileceğini söyleyen ne bir müfessir, ne bir fakih, ne bir âlim, ne de evliyaullahtan biri vardır. Kalbi bildiğine dair kerametleri anlatılan büyük zatlara sorulsa, onların hepsi muhtemelen; estağfurullah, öyle şey mi olur demişlerdir, diyeceklerdir. Bunu söyleyenler hep iyi niyetle birine bağlanan ve bağlandığını insanüstü vasıflarla görmek isteyen kimselerdir. Yani, hep o bilir denir ama ben bilirim diyen birisini bulamazsınız. Varsa doğrusu bunu denemeye değer. Yani, evliya kalpleri bilir demenin ne menkul ne de makul bir delili olabilir. Kısaca mesele bir uçma değil, uçurma meselesidir.

Bilebilir diyenler en nihayet şunlara tutunurlar:

Allah bildirirse bilir. Bunun delil değerini sonra anlatacağız.

Bir hadisi şerifte buyurulur ki, ‘Allah’ın öyle kulları vardır ki, onlar insanları tevessümle tanırlar’ (Bezzâr, hasen). Tevessüm visâmları, yani işaretleri, belirtileri okuyabilme basiretidir. Hicr 75'te de geçer. ‘Şüphesiz bunda, işaretleri okuyabilenler için ayetler vardır’ buyurulur. Zekânet, firaset, fıtnet kelimelerine yakın bir anlamı vardır. Sözü edilen hadisin kalbin bilinmesiyle ilgisinin olmadığı, bunu söylemediği açıktır.

Tutunulan bir başka delilden ilkyazımızda söz etmiştik. ‘Allah farzlardan sonra nafilelerle kendisine yaklaşmaya devam edenlerin gören gözü… olur’ hadisi. Orada anlatılan şeyin de buradaki tevessüm, firaset ya da basiret olduğunu hadisi şerh edenler söylerler.