Medyaya yeni kaynak

Dijital evrenin devleri ve Batılı meslek örgütleri arasında dijital yayınlarda telif hakları sorunu uzun süredir tartışılıyordu. Avrupa Parlamentosu yeni düzenlemeler konusunda sona yaklaştı.

Kısaca “GAFA” (Google, Apple, Facebook ve Amazon) olarak adlandırılan “Dijital tek pazarda telif hakları” yönetmeliği, uluslararası internet platformlarına sanatçı ve gazetecilerin çalışmalarından elde ettikleri gelirleri, “link bedeli” ödeyerek onlarla paylaşma zorunluluğu getiriyor.

Internet devlerinin, “ifade özgürlüğünün kısıtlandığı” bahanesiyle, özellikle 11 ve 13. maddelere karşı yürüttükleri kulis etkili olmuş, 5 Temmuz’da Parlamento’da yapılan oylamada yönetmelik reddedilmişti. Bunun üzerine küçük firmaları koruyan ve haksız filtrelemelere karşı mekanizma oluşturulan değişiklikler yapıldı. Parlamento’da 12 Eylül’de yeniden oylanan yönetmelik, bu kez 226’ya karşı 438 oyla kabul edildi.

Parlamento’dan geçen yönetmeliğin 13. maddesi’nde Google, Facebook gibi platformların itirazlarını gidermek için “platformların fikri haklara aykırı kullanımları otomatik filtrelemesi” hükmü yumuşatıldı.

Hizmet sağlayıcıları, linklerdeki içeriği telif hakları açısından tarayacak; telif haklarına aykırı içeriğin yayımlanmasını ve paylaşılmasını engelleyecek. Ancak haksız engellemelerde hızlı geri dönüş için sistem oluşturulacak.

İçerik sağlayıcıları ve tabii medyayı yakından ilgilendiren hükümler ise 11. maddede. Bu madde internet platformlarının, haber kuruluşları, yayınevleri, gazeteci ve yazarların içerikleri için “adil ve orantılı bedel ödeme” koşulu getiriyor. Dijital platformlarda paylaşılacak linkler ve alıntılar için link sahibi ile öncesinde lisans anlaşması yapılmasını da öngörüyor. Ancak küçük platformlar lisans anlaşması zorunluluğu dışında tutuluyor.

Google gibi arama motorları ve dijital platformların yayıncılara ödeme yapmaları gerektiği fikri, Fransa, Almanya ve Belçika’da 6-7 yıl önce ortaya atılmıştı. Bu dijital platformların yayıncıların içeriği üzerinden hiçbir bedel ödemeden büyük paralar kazandığı ve bunun telif haklarına aykırı olduğu savunuluyordu. Özellikle Fransa’da Google ile yayıncılar arasında gerginlik artmıştı. “Haber sitelerini arama sonuçlarından çıkarma tehdidi”nin de sonuç vermemesi ve “link bedeli”nin gündeme gelmesi üzerine Google, “Dijital yayıncılık inovasyon fonu” adıyla bir fon kurarak, bu fona Fransa’daki dijital yayıncıları desteklemek üzere 60 milyon Euro aktardığını açıklamıştı.