Çay kültürü

Londra yolculuğumu bu hafta başında Ehlikeyf’te anlattım…

https://www.dunya.com/ehlikeyf/sana-bir-gokdelenden-de-baktim-guzel-londra-haberi-405775. Bir akşamüzeri Londra’da 160 küsur yıldır yaşanan 5 çayı ritüeline katıldığımdan da söz ettim… İstanbul’a döner dönmez kütüphanemden Deniz Gürsoy’un “Demlikten Süzülen Kültür Çay” kitabını çıkardım ve bu geleneğin öyküsünü yeniden okudum:

“18. yüzyılın başlarında İngiltere’de günde yalnızca iki öğün yemek yenirdi: Kahvaltı ve akşam yemeği. Akşam yemeği saati geçen yıllarla beraber öğleden sonra iki-üçten altı-yediye doğru kaydıkça, arada acıkan mideleri bastıracak küçük bir öğüne daha ihtiyaç duyulmaya başlandı.
1830’larda VI. Bedford Düşesi Anna, akşam üzerleri kendisini kendisini ‘batmakta olan bir gemi gibi’ hissettiğinden bir demlik çay ve yanında hafif bir şeyler atıştırmanın açlığını bastırdığını fark etti ve Belvoir Kalesi’na davet ettiği konuklarına “Beş Çayı” ikram etmeye başladı. Minik pastalar, sandviçler, tatlı çeşitleri ve çay ikram edilen bu davetler öyle tutuldu ki, kısa sürede diğer ev sahipleri tarafından da benimsenerek âdet halini aldı.”

Çayın beş bin yıllık uzun tarihinin ritüellerle bugüne kadar gelmesi, günümüzde de keyifle tüketilmesi birkaç cilt kitapta bile anlatılamayacak uzunlukta ve derinlikte bir konu… Ben, bugün tanık olduğum bir başka ritüeli, Japonların çay törenini de anlatmak istiyorum…

Sado (çay yolu) veya "Çanoyu" (çayın sıcak suyu) adı verilen çay töreni gönlümüzü kıpırdatarak içimizdeki huzursuzlukları ve sıkıntıları temizlemeyi, aynı zamanda ruhi olarak daha yüksek bir yola girebilmek için gereken ortamı sağlamayı hedefleyen bir etkinlik... Yani ruhani huzura erişmek için bir yol olarak nitelendiriliyor...

Japonya’da genellikle özel çay odalarında, özel araç ve gereçlerle yapılıyor çay törenleri... Çok önceleri bu çay odaları, yaşam alanlarından uzak, yeşilliklerin içinde sakin yerlere inşa edilen küçük evlermiş. Bunların örneklerine halen Japonya’da birçok milli parkta ve sarayların bahçelerinde rastlamak mümkün.