Pazar yazıları -63-

İbn-i Arabi hazretleri (kuddise sirruh) kulun anlamının ‘zelil’ olduğunu söyler ve onu da ma’rifetle (Allahü tealanın bilinmesi ile) irtibatlar. Şöyle ki: "...Allahü teala; (Ben cinleri ve insanları ancak bana ibadet etsinler diye yarattım) buyurur. Zariyat-56. Âyet meali. Allahü teala bu buyruğu, bu iki cinsin (cin ve insan) dışındakiler için buyurmamıştır. Çünkü insan ve cinlerin dışında hiç kimse ilahlık iddiasında bulunmamış ve diğer mahlukata karşı böbürlenmemiştir. İbn-i Abbas (radıyallahü anh) bu Âyet-i kerimeyi tefsir ederken; (Bana ibadet etsinler, beni bilsinler demektir) buyurdu. Lafzın gösterdiği yorum ise; (Benim için zelil olsunlar) şeklindedir. Zira O’nu bilmeyen kimse, O’nun karşısında zelil olamaz. Öyleyse; önce Allahü tealanın izzet sahiplerini zelil eden aziz olarak bilinmesi zorunludur."
Allahü tealayı ise, ancak kendini bilenler bilebilir. O da, insanın ve cinnin ‘hiç’liğidir. İşte insan ve cinden bu şuurda olmaları istenmiş ve haddi aşmamaları, yani kulluğa riayet etmeleri kendilerine öğütlenmiştir.
Allahü teala et-Talak suresi 1. Âyet-i kerimede mealen şöyle buyurur: "Allahü tealanın sınırlarını aşan kimse, elbette ki, kendine zulmetmiştir." Ve işte bu sınır kulluk sınırıdır. Bundan dolayıdır ki, kul, evvelemirde haddini bilecek; yani Rabbi tarafından kendisine çizilen hududa riayet edecek ve asla haddi aşmayacak.
İmam-ı Rabbani hazretleri (kuddise sirruh) 1. Cilt, 45. Mektupta; "İnsan mahlukatın en muhtaç olanıdır. Ve her neye muhtaç ise, ona alaka duyar. Her te’alluku (ilgi-alaka duyması) ise, Allahü tealadan uzaklaşmasına sebeptir. Bu sebepten, bütün mahlukatın en ziyade mahrumu insan olur" buyurur.
Yine İmam-ı Rabbani hazretleri (kuddise sirruh) 1. Cilt, 30. Mektupta şu kıymetli bilgileri vermektedir: "…İnsan, kulluk vazifelerini yapmak için yaratıldı. Bir kimseye başlangıçta ve ortalarda aşk ve muhabbet verilirse, onun Allahü tealadan başka şeylere olan bağlılıklarını kesmek için verirler. Aşk ve muhabbet de aranılacak, özenilecek şey değildir. Kulluk makamına kavuşmak için birer aracıdırlar. Bir kimsenin