Kapitalizm yürüyor, devletler seyrediyor

Dünyanın belki de en kaymaklı işlerinden biri “utilities” denen sektör. Türkçe’de tek kelimelik bir karşılığı yok, elektrik, su, doğalgaz, telefon gibi sürekli faturaya bağlanan hizmetler anlamına geliyor.
1980’lere kadar devletin görevi olarak görülen bu işler, yeni sağ dalga ile hızla özel sektöre devredildi. Büyüyen sermayenin iştahını doyurabilmek için o güne dek kamu hizmeti olarak sunulan işlerin “karlılık” esasına göre yeniden “paketlenmesi” lazımdı. Liberalizm, bir yandan kamu hizmetlerinin bütçesini kısıp devlete ait büyük servis şebekelerini sakatlarken, diğer yandan “bu işleri devlet yapamıyor özel sermaye girmeli” propagandasını yaptı.
Sonuç, tam da büyük sermayenin istediği gibi oldu. Otuz yıl içinde -birkaç istisna hariç- dünya üzerinde bu işleri özel sektöre devretmeyen ülke kalmadı. Çünkü bu işler, sermayenin büyüyen kar iştahına yanıt veriyordu. Düşünsenize, sadece evlere su veya elektrik dağıtarak para kazanan bir şirketiniz var. Hiçbir innovasyona, hatta çoğu zaman bir alt yapı yatırımına bile ihtiyacınız yok. Var olan şebekeyi devletten devralıp her ay başı fatura kesmeye başlıyorsunuz. Kim istemez böyle ballı-kaymaklı parayı?
Elektrik-su gibi alanlarda karlılık düşünce, büyük sermayedarlar bu sefer telefon-internet işlerine yöneldiler. Devletler de bu alanları kapitalistlere devretmek için bir dolu yeni formül buldu. Neden bu işleri devlet yapmıyor sorusunun yanıtı ise çok açıktı: “o zaman rekabet olmaz”.
Şimdi misal, Türkiye’de evde internet hizmeti alabileceğiniz birkaç firma var. Hizmet kalitesi veya fiyatlama açısından aralarında bir rekabet var mı yok mu siz karar verin…. Hepsi aynı derecede kötü hizmet veriyor, hepsi aynı derecede pahalı ve hepsi aynı derecede “rahat”!
Ama fatura tahsilatı konusunda pek cevvaller. Benim evime internet/telefon hizmeti sağlayan şirkete bir arıza durumunda ulaşmam ve sorunu çözebilmem bazan günlerimi alıyor. Ama faturayı bir gün geciktirsem hemen arayıp taciz etmeye başlıyorlar. İşte size...