Güzeli görmek, çirkini bilmek
Güzel olmayı, güzel görmeyi, güzel bilmeyi, güzel eylemeyi pek beceremiyoruz artık. Bakmayın ‘güzel adam’, ‘güzel insan’ laflarının gırla gitmesine… Bu kadar çok ‘güzel insan’dan sadır olması gereken güzellik ne yazık ki yok hayatlarımızda. Demek o kadar da güzel değiliz, olamıyoruz. Neden böyle? Çok zor bir denklem değil bu, cevabı basit! Güzele, güzelliğe dönük bir seçiciliğimiz, bu konuda bir hassasiyetimiz yok. Güzeli aramak, güzele erişmek, bizatihi güzel olmak, güzeli içselleştirmek, yöneldiğimiz
Güzel olmayı, güzel görmeyi, güzel bilmeyi, güzel eylemeyi pek beceremiyoruz artık. Bakmayın ‘güzel adam’, ‘güzel insan’ laflarının gırla gitmesine… Bu kadar çok ‘güzel insan’dan sadır olması gereken güzellik ne yazık ki yok hayatlarımızda. Demek o kadar da güzel değiliz, olamıyoruz. Neden böyle? Çok zor bir denklem değil bu, cevabı basit! Güzele, güzelliğe dönük bir seçiciliğimiz, bu konuda bir hassasiyetimiz yok. Güzeli aramak, güzele erişmek, bizatihi güzel olmak, güzeli içselleştirmek, yöneldiğimiz her yere güzelliği yansıtmak gibi bir ısrarımız yok. İnandığımız Allah (cc), O’nun alemlere rahmet olarak gönderdiği Resulü (sav) güzellikten asla şaşmadığı halde, bizim inanışımız bizi güzellikte sabit kadem kılmıyor. Neden? Güzeli görmek için güzel bakmak gerekiyor. Güzel bakmak için güzel olmak! Her şey birbirinin içinde yani!
William Chittick, ‘Varolmanın Boyutları’ isimli kitabında mayanın neden tutmadığına ve bu gidişatla neden tutmayacağına ilişkin çok kritik bir noktanın altını çiziyor: “Modern dünyadaki İslamî faaliyet, en azından toplumsal ve siyasi düzeyde, güzellik konusunda çok az şey bilmektedir. Güzellik Müslümanlar tarafından yeniden keşfedilinceye kadar; onlar yaptıklarını Allah tarafından ortaya konan ve eşyanın mahiyetince sergilenen ilkelerle tespit edildiği üzere yapmadıkça, ‘İslamî’ adını almayı hak eden herhangi bir kültür ve medeniyet canlanmasının olması asla mümkün değildir”
Güzeli bilmek güzelleşmek için lazım bize ama bir kritik nokta daha var bu hususta: Çirkini tespit edebilmek! Belki biz çirkinle ilgili algı ve idrakimizdeki zayıflamalar, sapmalar sebebiyle açıyoruz güzellikle aramızı. Güzel ne, çirkin ne? Bu konuda kafamız bulanık! Güzellik ve çirkinlik dendiğinde daha ziyade fiziksel formlar geliyor bugünlerde aklımıza. Bu önemli bir arıza ve biz bunun çok üstünde durmuyoruz ne yazık ki! Kaşı gözü, boyu posu ile güzel olan, güzel kılınan öyle çok insan var ki, dünyadaki çirkinliklerin taşıyıcısı aynı zamanda. O standartta olmayan, o kadar fit görünmeyen nice başka insan var ki güzellik saçabiliyor bilene, görebilene. Böyle mi anlıyoruz peki meseleyi biz? Yeni dünyada güzellik için yapılan şeylere bakınca pek öyle görünmüyor. Güzelliği giyimde kuşamda, makyajda kozmetikte, kasta ‘fitness’da, berberde kuaförde ve hatta plastik cerrahide arıyor büyük çoğunluğumuz.
Çirkini aslî kimliğiyle bilmek, çirkinliği bize en sinsice yaklaştığı yerlerde tespit edebilmek; güzelde, güzellikte sabit kalabilmek için en fazla ihtiyaç duyduğumuz şey… Çirkinliğin var oluşundaki hikmet güzelliği ayan beyan kılması, açığa çıkartmasıdır. Biz o konuda zihinsel bir şaşılık ve kalbi bir bulanıklık yaşıyoruz. Çirkinin çirkinliğini göremediğimizden, nefsin çirkinliği allamasının pullamasının ötesine geçemediğimizden güzelliğin yerini şaşırıyoruz. Çirkinliği bir bilinçle içimizden tamamen çıkarıp atamadığımızdan hiç tam olarak güzel olamıyor, hiç dört başı mamur güzelleşemiyoruz.
“Eğer bir yerin yakınında bir çöplük yoksa, orası eksiktir, iyi bir yer değildir. Yüksek bir sarayın yanında, yakınında, bir çöp çukuru olmalı ki sarayda toplanan bütün atık ve süprüntüler oraya atılabilsin. Aynı şekilde, Allah ne zaman saflık ve nezahet ışığı ile bir kalp yaratsa, bu kirli nefsi bir çöp sepeti olarak onun yanına yerleştirmektedir. Dosdoğru bir okun, eğri bir yaya ihtiyacı vardır. Ey kalp, dosdoğru bir ok gibi ol! Ey nefs, eğri bir yay kesil!” diyor Chittick, aynı kitabın bir başka yerinde.
