Depremde saniyelerin önemi

Bugün 17 Ağustos. 18.373 kişinin hayatını kaybettiği, 48 bin 901 kişinin  yaralandığı ve 505 kişinin de sakat kaldığı-asrın felaketi-Marmara Depremi’nin 19’uncu yıldönümü. Yaşanan onca acıya rağmen keşke ders aldık ve bilinçlendik diyebilseydik. Birkaç veri paylaşalım; Ülkemizdeki toplam bina stoğunun 1.2 milyonu depreme dayanıksız. Kentsel dönüşümü tamamlanmamış bu binalardan yaklaşık 480’i 20 milyon nüfuslu İstanbul’da bulunuyor. Bugüne kadar yenilenen bina sayısı 80-100 bin arasında. Türkiye’nin GSYİH’sının yüzde 65’ini oluşturan ve  500 en büyük sanayi kuruluşu içine giren firmaların 244’ü deprem riski taşıyan Marmara Bölgesi’nde faaliyet gösteriyor. 

Uzmanların da belirttiği gibi İstanbul’da şiddeti 7’nin üzerinde bir deprem daha bekleniyor. Ve depremin en kötü tarafı da ne zaman gerçekleşeceği bilinememesi.

 Geçtiğimiz gün Yeditepe Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi’nin düzenlediği ‘2017-7 Tepe, Yeni Fikir’ yarışmasında ödül alan 7TP Bilişim firmasının kurucusu Alper Göknar’ın düzenlediği bir toplantıya katıldım. Sistem mühendisi olan Göknar, Deprem Erken Uyarı Sistemi ve Uygulaması’nı geliştirmiş. Deprem erken uyarı sistemi; fay hattına yakın bölgelere kurulmuş olan sismik hareket algılayıcı istasyonlar aracılığı ile fay hattının kırılması esnasında oluşan yüzey dalgalarını tespit ederek, mobil uygulama üzerinden  depremin yıkıcı S-dalgaları ulaşmadan önce son kullanıcıların cep telefonlarına  depremin şiddetine göre mesaj veya alarm gönderiyor.

Bir deprem olduğunda, suya atılan taşın oluşturduğu dalgalar gibi, depremin merkez üssünden farklı sismik dalgalar yayılır:  Birincisi; öncül, sesten 20 kat daha hızlı hareket eden P-Dalgası, ikincisi ise; daha yavaş hareket eden, ama esas yıkıcı etkiyi yapan S-Dalgası.

Bir deprem olduğunda, daha yavaş yüzey hareketi ile yayılan yıkıcı S-dalgalarından önce, daha hızlı hareket eden P-dalgalarını, deprem riski olan fay hatlarına yakın noktalara kurulan gelişmiş sensör sistemleri ile algılayıp 1sn içinde kullanıcıların cep telefonlarına alarm olarak gönderiyor.

Batı Marmara’yı Mudanya’dan başlayıp Şarköy – Yalova sahil hattında, Kuzey Marmara’yı Adalar, Kadıköy, Büyükçekmece, Tekirdağ ve Şarköy hattı boyunca yerleştirilen P-Dalgası sensörleri ile yaklaşık 25 milyonluk bir nüfusu kapsama alanına alıyor.