Fatih’in ölümü

Basitçe söylersek bir görüş Fatih’in zehirlendiği tezini savunurken diğeri onun ölümünün hastalık sonucu ve doğal yollardan olduğunu savunuyor. Zehirlenme tezi kabul edilince de bu kez kimin veya kimlerin sorumlu olduğu tartışması başlıyor.   İlginç bir şekilde, zehirlenme tezinin kaynağı olan Alman oryantalist Franz Babinger, iki ayrı eserinde, iki ayrı yönü ihtimal olarak öne sürmüştü. 1951’de Hekim Yakup Paşa/ Maestro Jacopo – Magistro Iacobo üzerine yazdığı makalesinde, Venedik Cumhuriyeti’nin, bazıları Fatih’in hekimi olan Yakup Paşa’yı da işin içine karıştıracak şekilde, Fatih’i öldürtmek için giriştiği bir düzine tasavvur ve teşebbüsü değerlendiriyor. 1953’te basılan Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı adlı ünlü eserinde ise, Venedik’in Fatih’in zehirlenmesinde hiçbir dahli olmadığı temasını işliyor ve sorumlu olarak doğrudan onun oğlu II. Bayezit’i işaret ediyor.   Türkiye’de, Fatih’in, “Yahudiler”, “Yahudi dönmesi hekim Yakup” ve Venedikliler (bazen de Papalık) tarafından zehirlendiği görüşü bazı çevrelerde revaç görürken Fatih’in oğlunun ve/veya başka bir Müslüman tarafın sorumlu olabileceği tezi için aynı gözlemi yapmak zor. Öte yandan, bu tartışmaların Türkiye’de ürettiği hacimlice literatürün ağırlıklı olarak zehirlenme tezine yatkın olduğu ise katiyen söylenemez. Merhum Şehabeddin Tekindağ ve merhum Feridun Nafiz Uzluk gibi değerli tarihçiler Babinger’i ciddî olarak eleştirmiş, merhum Halil İnalcık, Fatih devrine özel bir ilgisi olmasına rağmen bu tezden uzak durmuştur. Burada bu geniş literatürü özetlememe bile imkân yok fakat popüler seviyede yazılan her şeyin de zehirlenme / komplo teorilerine prim vermediğini belirtmem gerekiyor.