Karaman’da ayna var

Kurgusal özellikleri ağır bassa da, Şikârî’nin Karamannâme’si, geçmişe Karamanlı bakış açısıyla bakarak yazılmış bir metin olmasından dolayı çok önemlidir. Osmanlı kuruluş döneminin problemlerine ışık tutacak Osmanlı dışı yerli kaynaklara sahip olmuş olsaydık belki de bugün sormakta olduğumuz bazı soruların cevaplarını alabilirdik. Ne var ki, bu döneme ilişkin Anadolu Selçuklularından ve beyliklerden kalma hiçbir çağdaş kaynak yoktur. 15. Yüzyıl müellifi Yazıcızâde Ali’nin, Selçuklu tarihçisi İbn Bibi’nin El-Evâmirü’l- Alâiyye fi’l-Umûri’l-Alâiyye adlı eserini çevirirken orijinalinde olmayan Osmanlı ataları, Oğuz, Kayı gibi referanslar eklemesini tabii ki saymıyoruz. Osmanlıların, Anadolu’yu diğer Müslüman- Türk devletleriyle paylaştıkları ve bazı durumlarda iki yüz yıla yaklaşan süre için de, birkaç istisna dışında, Osmanlı dışı kaynaklara sahip değiliz. Anadolu tarihi için muhakkak ki önemli olan Akkoyunlu tarihçisi Ebubekir Tihranî’nin Kitâb-ı Diyarbekriyye’sini ve Esterâbâdî’nin, Kadı Burhaneddin’in isteğiyle kaleme aldığı Bezm ü Rezm’ini şimdilik işin içine karıştırmayalım. Osmanlının komşuları olan Anadolu beyliklerinden neredeyse hiçbir tarihî anlatım veya kronik kalmamış durumdadır.   Bunlardan Karesi Beyliği gibi Anadolu’nun eski kültür merkezlerinden uzaklarda gelişen bazılarının, ilk Osmanlıda hangi sebeplerle bir kronik geleneği oluşmadıysa o nedenlerle kendi tarihlerini yazmadıklarını belki ileri sürebiliriz. Fakat mesela, Germiyan Beyliği’nin durumunu nasıl açıklayacağız? Bahusus, Germiyan, Şeyhoğlu Mustafa ve Ahmedî gibi entelektüelleri komşusu Osmanlıya “ihraç” edebilecek bir birikime sahipken ve bunlardan Ahmedî, ilk Osmanlı kroniğini manzum olarak kaleme almışken?  Anadolu beyliklerinin kendi tarihlerini yazdırmaya girişmemesini, hele ki bu beyliklerden tıp, fıkıh, astronomi, edebiyat gibi başka alanlarda eserler kaldığını dikkate alırsak hep tuhaf bulmuşumdur.