Bir aldanan var ama...

Attila İlhan en şatafatlı sol dönem olan 1970'lerde 'köy edebiyatı'na saldırıp yıkmıştı. İlhan'ın gerekçesi çok açıktı.
Siz diyordu, solcu olarak, soldan yazdığınızı sanıyorsunuz. Ama köylülükle sol iç içe geçmez, çakışmaz, örtüşmez. Sol, özellikle de Marksist sol kentlidir.
Çünkü sanayileşmeye ve onun ürettiği işçi sınıfına dayanır. Köylülük 'narodnizm'dir.
Özünde doğrudur bu yaklaşım. Ne var ki, yetersizdir. Çünkü sol, genel dünya görüşü itibariyle bütün yoksulları, ezilmişleri, dışlanmışları kapsar. Teorik olarak bütün hak ihlaline uğrayanlara sahip çıkar. Azınlıklardan yanadır.
Böyle olmasına böyledir de, nasıl oluyor, diyorum, şu içinde yaşadığımız günde, bu niteliği taşıyan kitleler sol partilerden çekildi ve bırakın liberal sağı radikal sağa kaydı?

***
Biliyorum, bu yargının daha ince bir ölçekte baktığınızda ayrıntıları var. Bernie Sanders ABD'de bir rüzgâr estirdi. Syriza, Podema var. Ama onlar 'özgül' olgulardır. Her birisini kendi içinde ele almak gerekir. Fransa'da, İngiltere'de, Amerika'da muhafazakâr sağ kitleleri yanına çekiyor, onlarla bütünleşiyor.
Sol, seçkinlerin siyasetine dönüşüyor.
Durumu açıklayacak gerekçeleri de bir çırpıda sayabilirim. Efendim, kitle hareketini durduracak baskıcı uygulamalar, basına dönük kısıtlamalar, hukuk ihlalleri...
Hepsi doğru. Ama benim de cevaplarım var. Bugün çok daha rahat, geniş, gerçek bir örgütlenmenin olanakları her zamankinden fazladır. Lenin zamanında Rusya'da örgütlenme koşulları bugünkünden daha rahat, 1970'lerde devlet baskısı bugünkünden daha mı azdı?
***
Doğrusu şu: sol irade kayboldu!
Üstünde düşünülmesi gereken unsur bu.
Bu sonucu doğuran ana unsur diye popülizmden söz edilebilir. Daha önce anayasa kuramı, yurttaşlık kavramı hakkında da çok etkili kitaplar yazmış Jan-Werner Müller'in What is Populism (Popülizm Nedir) isimli çok yararlı, çok işlevsel küçük kitabı yayınlandı.
Müller, popülizmin en zor açıklanan kavramlardan biri olduğunu belirttikten sonra bugün içinde yaşadığımız bu sağ kitle hareketini gene popülizme bağlıyor.