‘Ordu millet’ten yeni düzene...

15 Temmuz darbe girişiminin ikinci önemli ayağını bu hamlenin bizim ürkütücü darbeler girişimi içindeki hiyerarşi pozisyonu oluşturuyor.
Bilindiği üzere 1960 darbesi hiyerarşi dışı bir kalkışmaydı.
Generaller binbaşılara selam duruyordu. Bu süreç çok uzun süre kontrol altına alınamadı. Cemal Gürsel gibi tecrübeli paşaların kısa sürede 'demokrasiye geçmek' için hamle yapması ve o arada ordunun sonuna kadar yönetimde kalmasını isteyen 14'leri kabineden uzaklaştırması durumu kurtarmaya yetmedi. Talat Aydemir vakası bu tarihin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bir Harp Okulu Komutanı iki defa darbe, daha doğrusu cunta girişiminde bulundu.
(Her ne kadar Hatıralar'ında 'o durumda kan dökülecek cuntaya gidecektim, teslim oldum' dese de hamlesi tamamen bir cunta arayışıdır.) Dinmeyen fırtına ordu üst kademesini de içine alacak şekilde tasarlanan ama gene de alt kademelerin önde olduğu 9 Mart hamlesinin 12 Mart Muhtırası ile savuşturulmasına kadar gitti.
Şartlar ve içerik farklıdır ama gerçek de böyledir.
Bu hiyerarşi dışı darbelerin hiyerarşi içi darbelere dönüşmesi ancak 1980'de mümkün oldu.
Ancak 12 Eylül darbesi emirkonuta zinciri içinde yaşandı.
Buraya nasıl ulaşıldığını hiç bilmiyoruz.
Bu konuda yapılmış tek bir çalışma yok. Çünkü bu gerçek bizde göz ardı edilir. 'Ordu millet' kavramı etrafında sürdürülen düşünce ve siyaset hayatı bütün darbelerin aynı şekilde, 'pürüzsüz' ve 'som' halinde gerçekleştirildiğini kabul eder. Bu bir sanının kabullenilmesidir aslında.
Nedeni basittir. Bu hayata uzun süre hâkim olmuş 'sol-Kemalist' ve CHP'li kesimin askeri darbeyle bir zoru yoktur. Tersine onu öncesinden benimser. Hatta davet eder.

15 Temmuz darbe girişiminin kodlarını bu hadisede ve 'formasyon'da aramak gerekir.
Çünkü bu girişimin de hiyerarşi dışı bir darbe olduğu açık.
Ama 15 Temmuz'u sadece bir hiyerarşi dışı darbe olarak nitelendirmek de çok doğru değil.
Çünkü o tür darbelerde de belli kademelerin kendi iç dayanışmaları, bütünlük ve tutarlılıkları vardır.
15 Temmuz'da ise bölünmüş bir ordu gördük. Bu, ordu kendi içinde savaşmıştır anlamına gelir ki, tamamıyla doğru bir tespittir.
Benzeri sadece çok daha küçük ölçekli ve gerçek manada 'serseriyane' bir girişim olan Talat Aydemir hadisesinde ortaya çıkmıştır.