Şenlikli siyaset

Uzun süreli iktidarlar ne kadar iyi, doğru ve yararlı iş yaparsa yapsın bir süre sonra toplumda bir alışkanlık duygusu uyandırır. Eşyanın tabiatı böyledir. Günümüz dünyası gibi hızlı değişen, doğrudan doğruya değişimin iktidarda olduğu bir dönemde bu gerçek daha da geçerlidir.
Akparti de bu oluşumdan payını alıyor. Çok büyük kitlelerin hâlâ kendisini üreten siyasal kurum olarak bu partiyle 'matematik' ilişkisi devam ediyor. Hatta daha da koyulaşarak devam ediyor. Gene de iktidarın (özü gereği de merkezi iktidar belki zorunlu fakat sıkıcı bir kavramdır) bu duyguyu aşacak bir çoğulculuk, katılım, paylaşım mekanizmasını harekete geçirmesi gerekir. Bunların hepsinden önemli bir nokta var.
İktidar kavramını daima asık suratlı, asıp kesen, kırıp döken bir gerçeklik olarak tanıyoruz. Öyledir. İktidar yasa ve yaptırım demektir. Erk demektir. Devlet demektir. Bütün bu kavramların başka anlamı yoktur. Bütün bu 'sevimsizlikler' yüzünden iktidarların toplumla farklı bir bağ kurması gerekir.
Bugünün dünyasında bu bağın ne olduğu biliniyor. Sadece 'maddi çıkar' temelinde bir ilişki insanlara yetmiyor. 'Maddi çıkar' hemen akla gelen şeyler değildir. Maddi çıkar sınıfsal ilişkilerdir ve sosyolojidir. Yoksa odun, kömür, makarna değildir. O yorum bir saçmalıktır ve zavallılıktır.
Buna mukabil iktidar-toplum ilişkisinin, sert, ceberut (haydi öyle bir kavram kullanayım, Hobbes'cu) devlet ötesinde yeni bir mekanizmaya ihtiyacı var. Bugünkü dünya ve demokrasi anlayışı bunu gerektiriyor. Sivil toplum, yatay örgütlenmeler, yerinden yönetim, iktidarın dağıtılması, paylaşılması yeni anlayışın unsurları.

Buna bir kavram daha ekleyeyim. Türkçede karşılanması zor bir kavram. Dostluk, arkadaşlık, dost canlılığı gibi anlamlar içeriyor, Batı dillerindeki conviviality. Ama daha önceki dönemlerde 'gelecek bilimci' ve ütopik sosyalist Ivan Illich tam da bu adla yazdığı kitapta bu kavramı 'şenlik' karşılığı olarak geliştirmişti ki, doğrudur. Kelimenin kökünde 'con' ve 'vivere' var ve festival, şenlik damarından geliyor bu sözcükler. (Kitabının adı Tools for Conviviality idi, Türkçeye Şenlikli Toplum diye bir yapıtı çevrildi, kontrol etmedim, bunun o kitap olup olmadığını bilmiyorum.)
İktidarın işin bu yönünü kavraması, insanların bu duygularını karşılaması da gerekir. Şenlik, festival duygusunu uyandırmak sadece bir 'psikoloji' meselesi değildir. Bir sivilleşme, bir seçenek oluşturma, bir yenilenme mekanizmasıdır bu.
Sadece iktidar için değil, 'şenlik' kavramı muhalefet için de geçerlidir ve daha fazla geçerlidir. Verili iktidar söylemi üstünden muhalefet yapmak iktidardan daha sıkıcı olmaktır. O koşulda, hem iktidarı zımnen içselleştirmiş ve tekrarlamış hem de bir seçenek geliştirmemiş olursunuz. Muhalefet muhakkak ki iktidarın ötesine geçen bir kuvvettir. En büyük dayanağı da bu şenlik kavramıdır. Onun içerdiği politik, toplumsal olgulardır.